Từ cuối cùng của chúng ta: Không có gì

(Tức là Không có gì - Lévi Strauss)

Chuyện kể rằng thuyền trưởng van Toch trên hải trình tìm kiếm nguồn ngọc trai mới, đã đến Vịnh Quỷ Sứ. Ở đây ông tiếp cận loài được dân bản địa gọi là quỷ biển-sa giông đen nhẵn, đi bằng hai chân sau như người, dáng đi lắc lư và cao cỡ một đứa trẻ 9-10 tuổi. Chứng kiến chúng bị cá mập ăn thịt, ông dùng cái gọi là công cụ của con người, trao vào tay chúng dao, vật nhọn, vũ khí để chiến đấu với cá mập, đổi lại, chúng sẽ mò ngọc trai cho ông. Với bản năng sinh sản mạnh, khả năng học hỏi, bắt chước tốt, nhẫn nhịn, loài sa giông được nhân mạnh và sống dưới đế chế của tập đoàn lớn, với văn minh của loài người, sa giông được thí nghiệm ở điều kiện sinh sống khắc nghiệt, khả năng và kỹ năng lao động khác nhau... Qua thời gian, đi theo bước tiến văn minh của loài người, sa giông trở thành giống loài được lên ngôi, cũng như việc mở rộng đại dương sinh sống và từ đây, diễn ra cuộc chiến tranh giành và chống lại loài người. Câu chuyện kết thúc mở khi loài sa giông đã nhấn chìm 1/5 các lục địa thành đại dương sinh sống và không ngừng phát triển. Thế giới hậu con người có là thế giới của sa giông?
Khi loài vật lên ngôi của Karel Capek với hình thức trình bày mới lạ và phong cách báo chí lồng trong tiểu thuyết đã kể một câu chuyện như vậy. Tác giả nói rằng: Đây không phải là viễn tưởng, mà là hiện thực. Đây không phải là suy đoán về những gì trong tương lai, mà là tấm gương phản chiếu cái đang tồn tại và chúng ta đang sống chung với nó". Là một người tin vào thuyết mạt thế, tôi tin rằng không chỉ sa giông mà bất cứ loài động vật nào được chọn đi theo bước tiến văn minh của loài người với đủ mọi ngông cuồng và rồ dại thì đều có thể thiết lập một đế chế mới thay thế con người. Nền văn minh của con người là nền văn minh bị quỷ ám, con người luôn nghĩ với bộ não và cơ thể hoàn chỉnh được ban tặng thì có thể can thiệp làm biến đổi và chế ngự thiên nhiên. Điều này hoàn toàn nhầm lẫn và cái giá phải trả dĩ nhiên là chát, nói như Romain Gary là nó sẽ nổ tung tại chính thời điểm cực thịnh, hùng mạnh và giàu có. Dùng văn minh của mình can thiệp vào sự cạnh tranh sinh tồn của sa giông và cá mập, tác động vào đời sống giống loài của sa giông mà đốt cháy giai đoạn tiến hóa tự nhiên của sa giông cũng như bất kỳ loài nào khác..., đưa chúng vào guồng quay theo bước tiến văn minh như bị quỷ ám thì không cứ sa giông mà có thể lắm, có thể là tất cả các loài khác đều có khả năng gia nhập vào chương trình xã hội, chính trị với tư cách một khối quần chúng hay mang tính ý thức hệ của xã hội con người và lên ngôi nền văn minh quỷ ám thay thế con người
Cuốn tiểu thuyết này như bức tranh tiên tri về thế giới hậu con người. Với tôi, nó không đưa ra lời cảnh báo phải làm gì đó để khác đi, vì thực tế nhìn con người sống với nhau là đủ biết rồi thế giới ngày nào đó sẽ sinh ra cái gì đấy giống như sa giông rồi. Theo bước chân con người, sa giông cũng sẽ có cuộc chiến ở trong lòng giống loài nó với cạnh tranh sinh sống, kinh tế, quyền lực... tóm lại, chúng đáp ứng được một trong những lý tưởng của nền văn minh hiện đại đó là sự tầm thường, cũng sẽ tự tiêu diệt nhau và rồi sau tất cả sẽ là ba từ: Không có gì.
Tất cả sẽ nổ tung hoặc thậm chí bị nhấn chìm quét sạch, không con người không sa giông không khủng long không khỉ không chó mèo lợn gà không cây cối... tất cả tan biến thành một hoang vu trống trải nhỏ li ti li ti bay trong không gian. Và nhiều triệu năm sau mới bắt đầu hình thành sự sống và lịch sử tái thiết. Tôi nghĩ và tin như vậy đấy.
Đây là lần thứ hai tôi đọc Karel Capek, tôi thích văn của ông ở tập truyện Hoa cúc xanh hơn rất nhiều lần, đọc Khi loài vật lên ngôi nhận thấy Karel Capek phong cách viết rất phong phú, uyển chuyển, linh hoạt hơn ở Hoa cúc xanh, nhưng với tôi, Hoa cúc xanh mang tính văn chương lớn hơn rất nhiều. Và bản thân tôi không khoái cái gì có chính trị, trận mạc, chiến tranh có thể vì sợ hãi các chủ đề chính trị nên ngu hoặc ngu quá nên sợ hãi các thứ liên quan đến chính trị, cái này hoàn toàn không biết được (đầu chỉ để mọc tóc nên động đến chính trị tí là ong thủ) nên vẫn thích Hoa cúc xanh hơn :)
Tôi rất phục Tao Đàn bởi chất lượng làm sách, Khi loài vật lên ngôi là một ví dụ điển hình nhất về sự công phu, kĩ lưỡng, tỉ mỉ của xuất bản sách, công việc này thể hiện sự tôn trọng người đọc vô cùng đáng trân trọng và quý giá của Tao Đàn. Cảm ơn Tao Đàn <3 p="">

Túi truyện

Trên đời này có bao nhiêu bí ẩn ngớ ngẩn, mỗi ngôi nhà mỗi gia đình là một bí ẩn rất riêng. Một ngày người ta nhìn các dấu chân trên tuyết và nhất định phải lý giải cho bằng được, rằng tại sao các bước chân trên tuyết bỗng dưng biến mất, rồi người này đã biến đi đâu; hay tại sao tay này xuất hiện trên đường với đôi giày phủ một lớp bụi trong khi tiết trời 3 ngày mưa liền nhau; hay chỉ đơn giản người đàn ông (khách trọ) này có vẻ không ổn, chắc chắn phải có gì đấy bất thường... và người ta dò hỏi nhau, lân la truyện với nhau để lấy thông tin :))
Hoa cúc xanh của Karel Capek gồm 40 truyện ngắn hình sự, truyện vụ án được rút từ Túi truyện thứ nhất và Túi truyện thứ hai, Hoa cúc xanh ít hơn nguyên bản 8 truyện, 4 truyện ở mỗi tập (hình như thế). Túi truyện là bởi mỗi truyện ngắn này có dung lượng ngắn thôi, 3-4 trang và dù có yếu tố trinh thám hình sự nhưng không cướp giết hiếp hàng loạt, cũng không sát thủ máu lạnh máu me be bét, không súng đạn ì ùng..., những nhân vật của truyện là những con người dung dị, dân dã trong cuộc sống quen thuộc của ta đây với đủ tính chất nhộn nhạo của cuộc sống, từ bà tạp hóa, anh bán bánh mì, chị trông bưu điện, cậu bé con nhà ăn mày, cô bé dở hơi câm điếc đến những phu nhân, giám đốc, bác sĩ, luật sư, tướng tá... nhưng tác giả khai thác nó dưới góc nhìn rất nhiều tính trinh thám bởi từ ngay trong cuộc sống nhộn nhạo ấy thì người ta vẫn có nhu cầu biết về sự thật, lẽ công bằng, lý giải sự việc, tìm ra nguyên nhân, và điều thú vị là Hoa cúc xanh có đầy đủ các yếu tố trinh thám, nhưng nội dung như truyện ngụ ngôn, tính chất hài hước ở diễn biến truyện, thậm chí đôi chỗ nó còn cho thấy hơi thở của Kafka trong tính chất phi lý của cuộc đời. Người đọc được nghe tác giả kể câu chuyện, được mỉm cười, được giễu nhại chính mình, giễu nhại thế giới với thứ khoái cảm nhẹ nhàng sâu lắng không phải căng người giật mình thon thót. Giọng văn không nhiều hài hước, sự hài hước dí dỏm và đặc biệt thông thái đến từ nội dung của mỗi truyện, đây là điều khiến mình cảm thấy được kết nối với tác giả nhất, giọng điệu văn chương đơn giản, xuề xòa nhưng nội dung và cách thức truyền tải lại rất riêng, chuyện biệt hẳn với những nhà văn khác, nó báo một cái gì đấy có tầm vóc lớn.
Và điều đặc biệt trong túi truyện này là các truyện ngắn được đặt cạnh nhau theo tuyến tính đồng điệu với nhau rất khôi hài, nếu truyện ABC kết thúc bằng những chiếc xương bị gãy và những vết bầm thì truyện DEF sẽ mở đầu bằng những vết bầm giập và kết thúc bằng vụ giết người, tiếp ngay sau đó là truyện GHJ mở đầu bằng kẻ giết người và kết thúc là một vụ án với thủ phạm là kẻ quen thuộc, ngay sau đó là truyện mở đầu bằng những đặc điểm đặc trưng của tội phạm quen thuộc... cứ như vậy người đọc như được ngồi nghe chuyện phiếm của một bậc thày kể chuyện với túi truyện bát nháo cứ mở miệng túi là truyện tự nhiên bay ra như không khí.
Với dung lượng 40 truyện, có mấy cái được đảo đi đảo lại:
- con người không xứng đáng với công lý nào khác ngoài công lý của chính con người. Thượng đế và các đấng trên cao hiểu thấu và biết hết tất cả mọi việc, và vì biết tất cả thì khó lòng đưa ra công lý, vì biết tất cả nên Thượng đế và các đấng trên cao nói đúng là, họ là những nhân chứng, và quan trọng là vì con người thuộc về con người. Công lý sẽ phải đến bằng cách này hay cách khác, bằng luật lệ của xã hội loài người và bằng cả tòa án lương tâm
- Những cái đẹp như hoa của trời thì khó lòng tìm thấy "ở đây", không thể thuộc về nơi này hoặc khó có thể với tới: hoa cúc màu xanh da trời (xanh dương), cây xương rồng, tấm thảm mẫu ba viên ngọc Phật và họa tiết chim...
- Passion là cái chi chi, là cái khiến người ta hóa điên, passion mà không có yếu tố điên rồ ngông cuồng thì passion ấy là giả dối, và các nhà sưu tầm mang giới tính đực thì rõ nét hơn hẳn nhé :)) (lý do và ví dụ thì xin đọc tập truyện)
Trong 40 truyện ngắn thì chỉ có khoảng 5 truyện mình không thích, còn nhìn chung lấy làm hài lòng, có những truyện đặc biệt thích như Hoa cúc xanh, Cây xương rồng bị lấy trộm, Chintamani và những con chim, Kỷ lục, Những dấu chân, Một gã lừa tình, Cái chân bị mất, Bộ sưu tập tem, Người tù được thả, Căn bệnh chóng mặt....

ps: đi chơi đây, sẽ còn quay lại Karel Capek, vì mới đọc Capek lần đầu nên chưa biết gì đâu, chém lung tung đấy