không nói [*]

hai bài viết rất hay về Katherine Mansfield ở đây: [hình như có thể theo đấy mà đặt sách, đừng hỏi tôi là mua ở đâu, tôi trả lời có khi lại không tìm ra chỗ để mua]

https://xuatbankhac.com/blog/suong-mu/?mibextid=Zxz2cZ

https://xuatbankhac.com/blog/mat-na-mai-khong-roi/?mibextid=Zxz2cZ

đầu mùa hè 2020 tôi có The collected stories of Katherine Mansfield trong nhà, cũng từ đấy, quyển sách trở thành sách đầu giường đúng nghĩa với tôi. Gối nằm một bên giường, nó cùng khoảng 7-8 quyển khác nằm bên còn lại [giờ có lẽ khoảng 20 quyển] nhưng nó chiếm vị trí đặc biệt trong sự đọc trường kỳ và có tí thâm niên của tôi: bởi tại thời điểm đó, Katherine Mansfield là một cái tên lạ với tôi, môi trường sách vở tôi quan tâm cũng không ai nói với tôi về nhà văn này. Sau khi đọc những trang introduction, headnotes, suggestions for further reading và biết người phụ nữ này cũng chỉ sống hơn 34 năm, cỡ Simone Weil, thời điểm ấy tôi cũng hơn 34 tuổi, tôi cũng là người sinh tháng 10 như bà ấy, tôi còn lạc trôi đến ý nghĩ, năm ngoái leo núi chết hụt thì năm nay mày có chết không tú; và tôi giở hú hoạ một trang, và trúng truyện Marriage à la Mode, tôi cứ tủm tỉm mãi với mình, rằng một người sợ hôn nhân con cái như mình mà sao mở hú hoạ quyển sách cũng vào marriage, mà lại còn à la mode mới đau :))) nhưng ngay khi đọc hết truyện hú hoạ ấy, tôi nghĩ: mình đọc nhà văn này, thời gian của mình để đọc, cho một tác giả tên tuổi, kinh điển hay gì gì hay lạ lẫm thì cũng có sao, nó đến tay mình thì mình đọc, mình chẳng đọc chán vạn ba lăng nhăng bao thời gian đấy thôi; và ngay lúc ấy tôi đã nghĩ, nếu để nhìn một cây viết nữ chất Ăng-lê thì tôi nhìn Katherine Mansfield, chứ không Virginia Woolf. Tính đến giờ, quyển sách ố vàng cũng phải, giấy của nó rất mềm và dai, cầm rất thích, chắc do động đến nhiều suốt thời gian qua, đây cũng là hình thức một quyển sách mà tôi luôn thích, thích hơn nữa nếu mặt tiền chỉ có các thông tin cơ bản phải có

năm ấy, Katherine Mansfield mới tinh với tôi, và cũng là một khám phá [cùng George Eliot] tại thời điểm đó, lúc ấy, tôi nghĩ: chắc chắn chưa từng có dấu vết Katherine Mansfield trong tiếng Việt, vì cỡ này nếu có thì người ta phải làm gì đó rồi chứ. Tôi sai :). Một người bạn sách đã cung cấp dấu vết [có vẻ việc không để lại dấu vết là bất khả, bản thân mong muốn ấy của Mansfield cũng có được đâu], The Fly [Con ruồi] từng được dịch trong tập Hoa lạ do nhà Đời Nay in năm 1944 ở Hanoi tái bản năm 1970 tại Saigon nhà in Huyền Trân; khoảng những năm 90, At the Bay [Vịnh Lưỡi Liềm] và The Garden Party [Tiệc hoa viên] 2 truyện ngắn được dịch trong tập Hoa thơm cỏ lạ do An Tiêm in ở Pháp. Nỗi băn khoăn của tôi đã làm người bạn sách của mình sực nhớ ra trong nhà có mấy tập truyện chọn lọc của nữ danh sĩ ngoại quốc và anh ấy chụp gửi cho, nhờ thế còn tòi ra Khái Hưng dịch Hai người thợ giầy của Stacy Aumonier; cũng người bạn ấy gửi cho tôi đọc Hoa thơm cỏ lạ, đấy là một tập tuyển truyện ngắn rất hay

và giờ, Katherine Mansfield đã xuất hiện với diện mạo đầy đủ hơn: Tiệc vườn và Ở nhà trọ Đức, và sẽ còn tiếp nữa. Đọc truyện ngắn của Mansfield điều cảm thấy đầu tiên là con mắt quan sát tinh quái, miêu tả sắc như đọc một cái người ta thấy luôn không khí của truyện; nhưng chính tính chất tinh quái ấy, cuối mỗi truyện luôn cho người đọc cảm giác hồ nghi, hồ nghi cái ta đọc như ta đi ta nhìn qua sương [quá đảo quá sương mù] như đứng trước bí ẩn và lời tiên tri vậy. Chính thế càng khiến ta đọc, vì nếu một nhà văn viết không mang đến một không khí tiên tri thì liệu có đáng đọc, nhất là khi nhìn lại nhưng gì đã đọc của Mansfield tôi hay nghĩ: những truyện không truyện, chi tiết không hề to [không tảng mảng khối] mảnh cắn chỉ mà có thể viết quái như thế, thu hút đọc như thế, thì con người này biên độ rộng thế nào, thật khó chịu, không dễ dàng gì với con người bên ngoài trang viết

tôi thích tập Tiệc vườn hơn, tôi đương nhiên biết điều ấy, dù rất nhiều nhà văn tôi thích nhất của họ là những gì đầu tay, thuở bình minh, và nếu thế thì ở đây tôi phải thích Ở nhà trọ Đức, nhưng không; có lẽ do ấn tượng về một gì đó mong manh bảng lảng như thiên thần vụt hiện mà Tiệc hoa viên để lại [giờ đây truyện có tên Tiệc vườn], mấy năm trước, thời gian đầu tôi làm quen Katherine Mansfield, tôi nhớ mãi khung cảnh và câu thoại khép lại The Garden Party [ở ảnh comment]; một người không tìm thấy niềm vui đọc ở ngôn ngữ khác như tôi, nhớ được như in cái gì không ở ngôn ngữ mẹ đẻ, hiếm hoi lắm, hoạ hoằn thôi. Tập Tiệc vườn có thể xem là bông hoa trong giai đoạn viết đỉnh cao của Katherine Mansfield; Ở nhà trọ Đức là tập đầu tay [sao lại có thể tiên tri trước đời sống pension như thế chứ], nếu đọc Tiệc vườn trước và Ở nhà trọ Đức sau thì sẽ nhận ra độ chênh nhiều [tôi đang cố gắng gợi ý với người mới là đọc Tiệc vườn trước đấy], nhưng cũng nhận ra giọng mỉa mai, giễu nhại đến thất thường đỏng đảnh ở giai đoạn đầu đã được tiết chế và thay bằng tinh quái, khó đoán định ở Tiệc vườn; nói vậy, chính những truyện có phần lạc quẻ, có phần nằm ngoài pension lại khiến tôi chú ý [nửa sau tập Ở nhà trọ Đức, ở pension tôi nghĩ đến Núi thần Thomas Mann] và nó khiến tôi nhìn hôn nhân con cái bằng con mắt của những phụ nữ đang trong hôn nhân con cái sinh đẻ, dẫu tôi có thể nói, không bao giờ nhìn đời sống ấy bằng đôi con mắt nhược thị của mình :)

The Doves' Nest, Katherine Mansfield đề tặng Walter de la Mare, chính nhờ có quyển collected kia, 3 năm trước tôi nhớ ra trong nhà có một quyển Tuyển tập truyện thiếu nhi của Walter de la Mare, là cả một khám phá lớn vì may quá nó không mỏng như lưỡi mèo, nó dày cỡ 500 trang, may quá vừng ơi mở ra :)))

[*] tên văn bản Không nói, tôi nảy ra ngay khi đọc xong Con gái ông đại tá trong tập Tiệc vườn, tự nhiên nghĩ sao làm vậy thôi

ps. các bạn hỏi tôi mua Ung thư ở đâu, quyển C màu trắng C màu đỏ ở đâu, Le Spleen de Paris ở đâu... tôi trả lời ở Hiệu sách Hộp, tôi cũng không biết các bạn có tìm ra không. Nhưng cách nhàn nhất là đăng ký chương trình xuất bản của họ, rồi cứ thế nhận sách không bị lỡ quyển nào, chỉ việc đọc, thế là nhàn

Anglais phớt Ăng-lê

tập truyện ngắn Hoa thơm cỏ lạ - tập truyện Anglais, tôi được tài trợ đọc 🙏🏻❤️, xuất phát điểm do tôi cần tìm dấu vết Katherine Mansfield trong tiếng Việt; và anh bạn lục ra tập truyện ngắn chọn dịch gồm 7 tác giả trong tập có một mẩu nhỏ của Mansfield - hai truyện ngắn gần với những kỉ niệm tuổi thơ trẻ của tác giả [19 tuổi Mansfield đã viết những truyện ngắn đầu tiên]: Tiệc hoa viên [The Garden Party] và Vịnh Lưỡi Liềm [At the Bay] 

ở truyện ngắn Tiệc hoa viên, chiều qua từ rất sớm, có người cho tôi biết VN có case tử vong covid đầu tiên, chuyện này nằm trong tiên lượng của cá nhân tôi, nhưng tôi cứ ngồi buồn, buồn muốn khóc; nam nhìn thận, nữ nhìn gan, bệnh nhân nằm ở khoa thận, phần lớn chạy thận, suy thận trong đợt bùng dịch lần này ở các bệnh viện ĐN chiếm số đông; case đầu tiên dương tính tại ĐN đợt bùng này ngay khi chuyển hồi sức đã tiến hành lọc máu 2 lần, một dự cảm không lấy gì tươi sáng về tình hình chung covid trên bệnh nền nặng... chính lúc ấy tôi đọc tới chi tiết trong Tiệc hoa viên, gia đình khá giả đang chuẩn bị mở tiệc ở hoa viên và cô gái nhân vật chính vô tình biết về cái chết của bác đánh xe ngựa cuối con dốc, tức khu người nghèo; cô nghĩ nhanh chóng rằng gia đình mình nên hoãn bữa tiệc lại và mọi người trong nhà cho rằng cô là kẻ phá đám, thôi ngay cái trò uỷ mị đi etc. bữa tiệc vẫn diễn ra, cô gái cũng nhãng đi sự lấn cấn trong lòng, cô đẹp sững sờ và cũng chính khi lòng cô lấn cấn thì cô cũng nhận ra mình đẹp; kết thúc truyện, buổi tiệc thành công mỹ mãn và mẹ nói cô nên cầm giỏ bánh dư từ bữa tiệc tới gia đình người đã mất ở cuối dốc, cô mang giỏ bánh đến khu vực người nghèo, lấy làm xấu hổ với bộ dạng tiệc tùng của mình khi nhìn thấy những gương mặt người sống trong khu nhà ấy khóc sưng húp hùm hụp cả mắt môi má còn gương mặt của người đã chết nằm trên giường bình thản, đẹp đẽ, nhẹ nhõm như bay lên trong giấc ngủ rất xa xôi, xa cách giữa hai người, xa xôi và yên bình "bác ta đang say mơ, tiệc hoa viên giỏ bánh áo đăng-ten có nghĩa gì nữa với bác, bác ở cách đây rất xa. Trông bác tuyệt vời. Trong khi họ cười nói, và dàn nhạc đàn hát thì có sự kỳ diệu đã đến trong ngõ hẻm. Hạnh phúc. Khuôn mặt đang ngủ say như muốn nói: Mọi sự đều phải như thế. Tôi rất mãn nguyện" [tới đây, tôi không buồn nữa, nhưng tôi muốn khóc], cô ra khỏi khu vực người nghèo và ôm chầm lấy anh trai đang đợi mình gần đấy, bật khóc: Đời là thế phải không anh [Đời là thế nào, cô không giải thích nổi], người anh đáp lại: Có phải thế không hở em

- isn't life 

- isn't it darling 

mắt tôi mờ đi trong nước chính ở đoạn văn ngắn 4 dòng có 2 câu thoại trên kia kết truyện. Tôi thở nhẹ nhõm đi trồng một chậu cây mới; một người nằm xuống tôi trồng một cây. Mansfield nhẹ vô ngần, truyện Vịnh Lưỡi Liềm [At the Bay] lỏng nhẹ thần sầu quỷ khóc, không cưỡng không nương lớp sóng, phế hưng cuộc đời là sự huyền diệu, mọi sự đều phải như thế, mãn nguyện vì thế. Katherine Mansfield cũng chỉ sống hơn 34 năm, như Simone Weil vậy 

trong tập có Saki với truyện con mèo Tombermory được huấn luyện nói tiếng người, loài mèo từ bỏ thân phận của mình, nói chuyện với người bằng ngôn ngữ con người [ở đâu đấy tôi đọc, thì như thế với loài mèo là sự sỉ nhục], về sự ti tiện, dối trá, bỉ ổi, thô lỗ etc. của những người trong nhà nó ở với giọng điệu chả ngán gì và nó bị kết án phải chết bởi một con mèo khác, người huấn luyện nó đã không có học trò nào khác vì sau đấy chuyển sang huấn luyện voi nói tiếng người và bị voi nổi điên giày chết; truyện thứ hai: Vị Thánh và con yêu, tình huống vị Thánh thành kính và con yêu tai quái, 2 tồn tại là 1 và 1 tồn tại là 2, một con yêu tai quái có giáo dục :p 

truyện Louise của Somerset Maugham, đây là điều ngạc nhiên nhất với tôi, rằng có lúc Maugham có thể dễ chịu được thế này, tôi thậm chí còn nghĩ mình sẽ đọc một vệt 2-3 quyển Maugham có trong nhà, thay vì mấy tuần trước dọn nhà tôi còn nghĩ khéo phải cho Maugham đi thôi :p; cách đây độ 13 năm tôi có xem bộ phim dựa trên truyện a painted veil của Maugham, tôi chỉ xem phim nếu diễn viên đẹp, tôi vẫn nhớ phim ấy đấy :) 

Daphne Du Maurier với truyện Chim [The birds], lũ chim không thiên di mà tập trung lại hoạt động theo sự lên và xuống của dòng thuỷ triều, tiết lạnh chúng không có thức ăn và quay sang tấn công loài người; một truyện về ngày tận thế, kết thúc mở. Không ngạc nhiên khi những người thích xem phim và xem nhiều phim nói rằng biết một bộ phim như thế, truyện này đã dựng thành phim, của Hitchcock 

tôi đọc lại Animal Farm của George Orwell trong nhan đề Cầm Thú Trang, phụ đề: truyện thần tiên, những đoạn in nghiêng là tóm tắt lược bớt để phù hợp với khuôn khổ tập truyện; đọc lại tôi mới để ý đến mấy chi tiết liên quan đến mèo :))) con mèo đã rời bỏ trang trại từ rất sớm các cụ ạ :)))) 

một truyện Xứ sở của người mù [In the country of the blind] của H. G. Wells, một người đàn ông bình thường lăn lông lốc xuống thung lũng của những người mù từ 14 đời, khu vực mắt của họ lõm lại, lông mi gần như không còn, anh ta cho rằng ở xứ mù thằng chột làm vua/ thằng chột làm vua xứ mù còn người ở xứ mù thì cho rằng cái thằng này nói toàn lời vô nghĩa lý, 'trông được' với 'nhìn thấy' là cái khỉ mẹ rì cái thằng đầu óc thần trí không tỉnh táo này :))) "vòm trời nhìn từ bên ngoài khác với vòm trời như hình cái đĩa nhìn từ đáy thung lũng của những người mù" 

tác giả gây tò mò cho tôi chính là Ivy Comyton Burnett, một truyện ngắn điển hình phong cách, chủ yếu là thoại; tò mò dù biết trước đây không là tác giả mình sẽ đọc tiếp; đọc tiểu sử thấy bà viết khoẻ, và hãy để ý tên các tác phẩm của bà ấy :p, có phần cynic quá với tôi, cũng không biết được, biết đâu đấy đọc 

hết tập truyện ngắn tôi lấy làm khoái vì hoá ra tôi vẫn như xưa nay, rất hợp Anglais; khô khan nghèo nàn nhưng màu mè cảnh vẻ, súc tích, khô, lạnh etc. cynic. đảo

The collected stories of Katherine Mansfield tôi mới đi được 1/3, truyện ngắn và các câu chuyện của Mansfield có ở đây hết, người chồng thứ hai - phê bình gia kiêm chủ bút tờ văn học Rhythm đã tập hợp đủ những gì được công bố và chưa được công bố/ hoàn chỉnh của Mansfield, không bao gồm những bài phê bình sách và thơ đăng ở Athenaeum khi ông chồng làm biên tập ở đây [Mansfield viết dưới bút danh khác]. Đọc Mansfield là một thử thách với tôi, thử thách mà tôi chưa nghĩ là tôi dám thử trong năm nay, năm nay tôi nhiều việc mà, thêm thử thách là tự tín quá đáng ấy, nên không chắc tôi sẽ đọc hết 5 tập truyện tổng hợp ở đây. Biết đâu có bản dịch, biết đâu đấy :), phải có lúc ai đấy nhìn nhận thêm nữa đi chứ, chất Ăng-lê nữ cứ mãi Virginia Woolf à 

ps. tôi pha cốc bột sắn với ít đường nhưng múc 2 thìa cà phê đường thành 2 thìa muối hạt, lúc í chả nhớ đang mải nghĩ rì nữa, những giây phút đầu tiên nước bột sắn chạm lưỡi, tôi phun thẳng vào tuyển tập Mansfield trên bàn, mặn chua mặn chát :); à, trong truyện của Mansfield hay nhắc đến cây manuka, đây cũng là thức được nhắc đến nhiều những năm gần đây và nhất là thời điểm dịch bệnh, mật ong manuka New Zealand - quê hương của Mansfield, loại chỉ số cao được ví như kháng sinh tự nhiên