từ phỏng vấn

hai quyển sách trong ảnh đều là tập hợp phỏng vấn các nhà văn. Thế giới là một cuốn sách mở, xuất bản khoảng 16 năm trước, tôi đọc nó 15 năm trước, quãng thời gian như vậy chính là cái phải mở lại nó hôm nay; tí nữa quay lại lý do; tác giả của nó là Lévai Balázs [tên người Hung mang đến nỗi hoang mang khi viết, ta viết đã đúng chưa :))] - xuất phát phỏng vấn các nhà văn đương đại trên truyền hình, sau đó mới in thành sách. Còn Không thể sống mà không viết là của nhiều tác giả phỏng vấn các nhà văn, đa số được đăng trên The Paris Review, có cuộc phỏng vấn diễn ra ngay năm, trước khi tác giả được trao Nobel, cũng có khi, chỉ 4 tháng sau cuộc phỏng vấn, nhà văn tự tử [như Sylvia Plath là cuộc phỏng vấn duy nhất không nằm trong The Paris Review, cuộc phỏng vấn tháng 10/1962, cách đây 63 năm, và 4 tháng sau đó, Sylvia tìm đến cái chết như bắt kịp nó], hay, có cuộc phỏng vấn thật đặc biệt, dịch giả được nhà văn lựa chọn chính là người phỏng vấn nhà văn [Italo Calvino]... quyển Không thể sống mà không viết, xuất bản 6 năm trước, gần đây tôi mới cầm trên tay, tiểu iêu cầm qua nhà, tôi nghĩ nó trong tiêu chí của tôi giờ đây là sách đọc 1 lần nên mở mục lục ra nhìn và tặc lưỡi bảo "để chị cầm mấy hôm" [vậy nhưng 1-2 ngày tôi mới đọc 1 bài phỏng vấn tác giả, dù còn thích hay không thích họ, ở đó vẫn luôn có những gợi ý đọc và những điểm nhìn khác khác nữa]

từ phỏng vấn nhà văn, đôi khi thấy lại niềm yêu thích của mình với nhà văn vẫn như hôm nào, có lúc hân hoan bởi nỗi nhà văn mình thích cũng thích những tác giả mình thích [hay khi họ chê nhà văn mình thích, cũng là cái vui để nghe], hay, thậm chí, thấy ghét con người nhà văn và chột dạ nhìn lại một mối tình đã qua tưởng vẫn còn vương vấn "đây có đúng là nhà văn mình từng đọc và thích không"... cũng có khi chỉ là một cảm giác bàng quan "chẳng trách từ rất lâu rồi đã không còn nhìn đến ông ta [nhà văn]...

trong hai quyển phỏng vấn nhà văn, có hai tác giả cùng xuất hiện. Đó chính là vấn đề của tôi, một người đọc. Paul Auster tôi giữ nguyên trạng thái, dù lúc này so với 10-15 năm trước, đã rất khác về yêu thích. Còn Orhan Pamuk thì không như 15 năm trước đọc Thế giới là một cuốn sách mở, cuộc phỏng vấn diễn ra khoảng 2003. Pamuk trả lời phỏng vấn ở tập Không thể sống mà không viết, khoảng 2005, gần đây tôi mới đọc, trong những dòng đầu tiên, tình cảm của tôi hiện ra rõ nhất, mình không thể chịu được con người này, một người đàn ông hèn, đố kỵ, tính toán quá; đúng như ông ấy tự nhận rằng khi trả lời phỏng vấn, ông ấy luôn nói những lời ngớ ngẩn; đúng, tôi không chỉ thấy ngớ ngẩn, mà còn thấy một sự quay lưng với tình yêu mà tôi cảm nhận khi ông viết Istanbul, hay, quyển tiểu thuyết tôi thích nhất của Pamuk là Tuyết, hoá ra lại là quyển đặc chính trị trong tính toán của nhà văn... lúc ấy tôi chỉ muốn sút hết sách của Orhan Pamuk ra khỏi nhà - một người Thổ tự nhận mình không giỏi nói tiếng Thổ. Chính vì lẽ ấy, tôi bắt đầu đi tìm lại ở góc sách đã đọc cách đây 15 năm ra quyển Thế giới là một cuốn sách mở, với ý nghĩ ban đầu, mình phải kiểm chứng lại bài phỏng vấn ngày xưa mình đọc, nếu hồi ấy mình khó chịu với con người này, chắc chắn mình đã không đọc tiếp các tác phẩm của ông ta... nhưng tôi từ bỏ ý nghĩ đọc lại, không phải vì sợ cảm giác thích - không thích một nhà văn, mà là tôi không nghĩ mình đối diện được với ý nghĩ: làm sao tôi đã từng ngớ ngẩn đi thích nổi [sorry; tuy nhiên, để sút sách của Orhan Pamuk đi, tôi cũng phải đọc lại một ít, tôi vẫn tiếc Istanbul đấy]

không như trường hợp Orhan Pamuk, có những cuộc phỏng vấn, như với Carlos Fuentes, dù mới chỉ đọc 1 quyển của tác giả xuất hiện trong tiếng Việt, nhưng sau mỗi câu trả lời phỏng vấn, lại tiếp tục ý nghĩ, mình sẽ để ý tác giả này. Hay, như Toni Morrison và Sylvia Plath, hoá ra một khía cạnh mới, giờ mới thấy ở họ, đó là những người phụ nữ đặc biệt nghiêm túc, họ kiểm soát tốt cả điều họ quyết định làm trong cuộc sống chứ không chỉ cảm xúc khi viết dẫu khi viết họ để mình được trôi được dẫn dắt bởi chính những gì đang được viết ra; và Italo Calvino của tôi cũng vậy, hoá ra con người ông, không chỉ kiểu nhà văn, rất tỉ mỉ, trọng cấu trúc, kiểm soát tốt. Hay, Chinua Achebe lại nhiều mặc cảm, cái mặc cảm ám cả vào cái nhìn của ông với tác phẩm của nhà văn khác, như cách ông hiểu Conrad chẳng hạn. Rồi thì, Ted Hughes hiện ra có thể nói, mang đến ý nghĩ: con người này hẳn là mặt trời duy nhất trong mắt người phụ nữ yêu ông ta, một người đàn ông sát gái; nhưng ngay sau đó, lại thấy khía cạnh thường thường cả ở tư duy viết và cuộc sống con người, đó là kiểu nhà thơ, một người thợ viết, không phải hoa của trời, dù khi nhắc đến động vật hay các loài chim, ở đó lại xuất hiện một nhà thơ, một con người khác hẳn; con người ý niệm như thế này, thật nguy hiểm với phụ nữ 🙂... Người gây hứng thú, tò mò với tôi nhất, là Harold Pinter kịch kịch kịch, không phải xuất phát nhằm vào một điều tuyệt vời nào đó ở những gì ông viết, mà bởi, diễn ngôn thường thường như thế này thì khi viết có hay không, tò mò quá

quyển màu đỏ do Phan Triều Hải tuyển chọn và dịch, quyển sách không biết có được biên tập không, nhiều lỗi đáng kinh ngạc, đến mức Melville xuất hiện trong sách độ 5-6 lần thì chỉ duy nhất 1 lần được viết đúng, chưa kể một loạt tên tác giả tác phẩm bị để sai, lỗi typo, thừa từ lặp từ, sai chính tả... thôi thôi thôi thôi, không liệt kê hết nổi. Đó là nỗi bất an thường thấy và đáng lý tôi không thể bất ngờ nếu ngay từ đầu tôi nhìn thấy ngoài bìa và biết đây là sản phẩm của NXB HNV không liên kết xuất bản với đơn vị nào khác [đến đây, tôi đi tìm tiếp mấy số Chuyên đề mùa... Viết và đọc, để sút đi :)))]