sống trong huyền phù

 

Paolo Giordano là một trong số rất ít tác giả trẻ [anh sinh năm 1982] tôi đọc. Quyển đầu tiên của anh được dịch sang tiếng Việt, cũng là tiểu thuyết đầu tay Nỗi cô đơn của các số nguyên tố [tôi từng nhắc đến ở đây https://emidelicate.blogspot.com/search/label/Paolo%20Giordano?m=0, không tìm được link fb, hôm nay tìm mấy thứ ghi chép lung tung ở fb cũng không thấy, cayyy] tôi đọc cách đây 14 năm, và ngay lúc ấy tôi nghĩ, và đến giờ tôi vẫn nghĩ điều tôi cho lúc ấy, đúng đến tận giờ rằng, tôi sẽ đọc tác giả này. Một nhà nghiên cứu vật lý [vật lý lý thuyết] viết văn, một tâm hồn bập bềnh văn chương trong một nhà khoa học tự nhiên, như Giordano từng nói: "Viết văn và hoạt động khoa học đều cùng nảy sinh từ sự ham mê tìm tòi. Văn học là công cụ hoàn hảo để nghiên cứu tâm hồn. Có lẽ tôi bị ám ảnh bởi điều này, bởi lòng ham mê tìm tòi nghiên cứu"

Bầu trời và mặt đất là câu chuyện về tuổi trẻ với những hành động phóng túng mãnh liệt quyết định trạng thái sinh tồn, về tình yêu tình anh em tình bạn, về những đứa trẻ cùng nhau lớn lên, về các thiên thần nổi loạn khuấy đảo thiên đường rồi từ thiên đường rớt xuống [theo ngôn ngữ Kafka: trục xuất, bị đuổi khỏi thiên đường] lao vào hố sâu trên mặt đất này [hãy nhớ những gì được nói ở trang 269 đến 271], về lòng sùng kính và những sai lầm vì chính lẽ ấy mà con người phạm phải "nhiệm vụ của chúng ta là khuấy đảo thiên đường và lẽ phải thuộc về ai đang sống". Một cuốn tiểu thuyết không cần quá tinh ý cũng nhận ra nó được viết về chính thế hệ của tác giả; Giordano tạo ra những nhân vật như mảnh lục địa trôi, những tính cách nhân vật độc đáo - có thể dùng, nhân cách phi thường; khiến tôi vừa lấy làm sửng sốt vừa lại coi là hiển nhiên - tác giả là tiến sĩ vật lý đấy, là một người nghiên cứu về vật lý lý thuyết đấy mà, hẳn phải là như thế. Ở Nỗi cô đơn của các số nguyên tố, là những liên tưởng cặp số trong toán học với những con người như bị ném vào vũ trụ của những con số những bí ẩn của các dãy số, một cách đầy hào phóng và thơ mộng; còn ở Bầu trời và mặt đất, ta sẽ bắt gặp những ý nghĩ: năng lượng mặt trăng xuyên thấu qua đất mạnh hơn năng lượng mặt trời và điều đó giúp quá trình nảy mầm... cây cối được bao bọc an toàn trong chậu có những chùm rễ dài xoắn chặt vào nhau lại là những cây không bao giờ thích nghi được với đất mẹ, chỉ những cây nào có rễ tự do, bị bật rễ lúc còn non ngay giữa mùa đông mới có khả năng tồn tại - như những nhân vật ở đây vậy. Những mảnh lục địa trôi lớn lên cùng nhau, những lần thủ dâm cùng nhau, thời gian cùng nhau ngồi dưới giàn dây leo, những lần ngủ trên cây để cùng nhau ngắm sao băng nằm nhìn trời đêm tối sẫm cảm giác mình là một phần của điều gì đó lớn lao, chính lúc ấy báo hiệu một tình yêu mãnh liệt đến đáng sợ không chỉ tình yêu cây cối mà là tình yêu dành cho vạn vật và tất tật mọi thứ, nó khiến người ta không thở được, bị bóp nghẹt. Là người đọc, được chứng kiến tất thảy câu chuyện, sự thực về ai đó, về bất cứ ai, đơn giản không bao giờ tồn tại; ta không bao giờ hiểu trọn vẹn một ai cái gì điều gì bất cứ gì - tất tật, đừng bắt đầu nghĩ và làm như ta có thể; ta hiểu về ai đó đúng như những gì ta cần biết về họ, vậy là đã rất đủ; không phải ta như sực hiểu ra điều trước giờ vẫn hoàn toàn nằm sau bức màn hoặc ta từng nghĩ ta không thể hiểu nổi mà giống như ta bắt được bông bụi chập chờn bay trên không sau một thời gian dài dõi mắt... như ta một ngày hiểu được phase phân tán của huyền phù trong một hệ

Bầu trời và mặt đất, với một xuất phát điểm như vậy trong tôi, ngay từ đầu đã chịu sự kỳ vọng lớn và cùng lượng ưu ái. Những trang đầu tôi mỉm cười với chính mình vì đọc dễ chịu quá, mình biết là mình sẽ không thất vọng mà; nhưng đi thêm độ mấy chục trang, tôi bắt đầu hồ nghi, liệu mình có quá dễ dãi với điều mình yêu thích không, bắt đầu thấy đây là những trang viết yếu ớt rồi, motif này không phải quá nhàm chán hay sao: những ẩn dụ Kinh Thánh. Và sau khi kết thúc quyển sách, tôi lại chính là người tự hỏi mình: trong những thời khắc đọc Kinh Thánh, mỗi khi vào nhà thờ hay khi tôi hát những tiếng Amen hallelujah bằng trái tim và tâm hồn mình, tôi có thực là không tin điều tôi tin như tôi vẫn hay nói ra miệng rằng tôi không phải người tin Chúa, "ta trốn chạy khỏi người để trở lại với người". Và rồi câu chuyện vẫn tràn ngập các ẩn dụ Kinh Thánh nhưng những bước tiến tâm lý nhân vật, những tình tiết và cách kể chuyện đan xen khiến tôi bị cuốn vào, khiến tôi suy nghĩ trong hưởng thụ: dẫu tôi là người bi quan hễ cứ có điều gì đau đớn diễn ra ở mặt đất này, tôi đều hồ nghi sự hiện hữu của Chúa của lòng sùng kính trong tôi với Đấng mà tôi không ở trong đất Người dù từng vô thức làm báp-têm - Chúa có đó không, kế hoạch gì mà con của Người phải chịu đau đớn bất hạnh nhường này; không phải phúc âm Matthew mà phúc âm John mới là kinh về linh hồn chuyển vị, sự đầu thai của linh hồn, như Bern được nằm lại nhà vườn qua quyển sách yêu thích Nam tước trên cây cùng lời kinh John

những mảnh lục địa trôi ấy - họ giải phóng bầy ngựa khỏi bị giết thịt, họ tranh đấu cho những rừng cây bị chặt hạ, họ đọc Cuộc cách mạng một cọng rơm - nông nghiệp vô vi: không làm những gì thiên nhiên có thể tự hoàn thành, họ muốn hiểu rõ trí khôn của thiên nhiên, muốn triệt để khai thác trí khôn ấy và muốn tái tạo, tái tạo mọi thứ đã bị tiêu dùng thật tàn bạo trên mảnh đất dưới chân họ. Mảnh lục địa trôi thu hút nhất - Bern, là mảnh đọc Nam tước trên cây và đọc The ego and its own cùng nhiều giờ hiến mình trong thư viện, cũng là mảnh sùng kính và tội lỗi đi liền nhau [Nam tước trên cây là tác phẩm tôi thích nhất của Italo Calvino; tôi đọc Italo Calvino cũng tương đối, để ở vai trò người đọc không đi qua ranh giới của nó, không dại mà thử đặt chân (dẫu tôi cũng đã thử không chỉ một lần, không chỉ một vai trò) sang vai trò khác, như tôi, cũng là tôi được Calvino chỉ dạy, tôi nghe lời khuyên ấy (dẫu chính Calvino lại không hẳn là thế, căn cốt của nhà văn nào cũng là người đọc cả, ông hơn cả một người đọc cự phách, sâu rộng hơn rất nhiều)]. Bern là một thiên thần với sức chịu đựng con người và cuộc sống ở mức phi thường, Bern đã như Nam tước trên cây - từng sống trên cây, trong toà tháp đổ nát, một mảnh đất tên nhà vườn với ngôi nhà không có điện và cuối cùng là sống và ở lại vĩnh viễn [một trong những cảnh từ biệt đẹp và đau đớn tuyệt vọng nhất trong lịch sử đọc tiểu thuyết của tôi là ở Bầu trời và mặt đất] trong băng đá trong hang động sâu dưới lòng đất thông với cánh đồng nham thạch, Lofthellir [đây là một hang động có thật, nó là ice cave ở Bắc Iceland]. Kẻ đã mạo hiểm đặt chân vào cấm địa của hang đá tuy tồn tại nhưng lại không hề tồn tại với phần còn lại của thế giới ngoài kia, đã sống một đời ngắn ngủi, đã không ngừng yêu thương cả trái đất và bầu trời bằng tất cả sự phóng túng và mãnh liệt được ban tặng cho một con người

giữa bầu trời và mặt đất, luôn có những điểm chạm dịu dàng đâu đó trong không trung, trong vòng tay của Người. Ta trốn chạy khỏi Người để trở lại với Người, như thiên thần rơi khỏi thiên đường xuống mặt đất và phủ định sự tồn tại của thiên đường [bị trục xuất khỏi thiên đường đâu có nghĩa là thiên đường không tồn tại] để rồi tìm đường trở lại "tất cả đều thuộc về chúng ta. Cây cối và những bức tường đá. Thiên đường. Cả thiên đường cũng thuộc về chúng ta". Ở nơi ấy, những tia sáng xanh cùng phát ra từ một điểm ở đường chân trời rồi tản ra như khói

vĩ thanh: tối qua khi tôi ngồi viết văn bản này, một người đàn ông chạc 35 tuổi với balo trên vai dừng lại cửa nhà tôi hỏi đường đến Long Biên; tôi bảo xa lắm, cách đây chừng 9-10km, không đi bộ được đâu khi không biết đường và hỏi thăm từ đây, rồi thì nếu cần tôi sẽ gọi xe chở đến đấy cho; nhưng anh ta bảo tôi: chị cứ chỉ đường đi, tôi đi được; nhìn thái độ cương quyết của anh ta, tôi liền nghĩ đến những người trẻ trong Bầu trời và mặt đất - the fallen angels

một gặp gỡ

hôm qua tôi đi gặp gia đình một người bạn. Ban đầu anh bạn nhắn quán ở số 14 con phố, nhưng vì nghỉ lễ quá đông nên anh đã đổi sang quán số 10 và nhắn tin báo cho tôi; không kịp đọc tin nhắn, thấy đường phố đông nên tôi đã bảo grab dừng xe từ ngã ba trước đó cả quãng và đi bộ vào phố; đúng đến số 8 thì nhìn thấy anh bạn và con gái lớn của anh đang đi ngược chiều dừng ở quán số 10. Ba người đã gặp nhau như thế, hơn 4 năm mới gặp anh, vậy mà với đôi mắt cận có thể nhận ra ngay dáng người của bạn mình và cả con gái anh dù chỉ nhìn cô bé trước đó qua ảnh; bảo với anh: anh giống ba anh quá, sau mấy năm không gặp anh, em thấy góc nghiêng vừa rồi như nhìn thấy ba anh 

ba người bước vào quán, cô bé nhân viên quán cúi người chào khách; đến giờ mình vẫn không hiểu tại sao lúc đó mắt mình lại nhìn cô bé, dẫu chỉ vài phút sau mình hiểu. Mẹ, vợ [chị cười thật hiền] và cậu con trai [chào cô tú rất tự tin] và con gái anh đã gọi đồ uống do vào quán trước nên chỉ còn mình và anh gọi đồ khi một bạn nhân viên nam ra đưa menu và ghi order; 3 phút sau một nhân viên nữ bê đồ đến bàn phục vụ, mình đá mắt nhìn bạn nhân viên nữ và bất giác biết tại sao vừa rồi mình nhìn cô bé ở cửa; vì quen; một vẻ quen mà đầu mình chưa kịp định hình; chỉ tích tắc sau đó mình nghĩ, không lẽ là cái Kiến, rồi mình lại tự nghĩ cái Kiến lành hơn cái Tôm; nếu đây là chúng thì hẳn là cái Tôm vì cô bé này xỏ khuyên trâu giữa mũi, khuyên mày 2 bên, tóc nhuộm, móng tay, hình xăm; rồi mình tự nghĩ cái Kiến mặt bầu hơn, vậy là cái Kiến; nhưng liệu có phải chúng không, mắt mình luôn nhìn nhầm người nếu không có biểu cảm trên mặt hay không được nhìn cả dáng người; rồi mình rời tia nhìn đi thì vết sẹo cổ tay cô bé đập vào mắt mình, mình định hình lại và nhìn thì đúng là vết sẹo đó. Mình biết đấy là em gái mình, là 1 trong 2 đứa sinh đôi, cùng cha khác mẹ với mình, 10 năm rồi mình không nhìn thấy hiện diện ở khoảng cách thế này

ngồi với gia đình anh bạn trong không khí thân mật, đôi khi rất đôi khi len vào đầu mình một tích tắc nhỏ cảm giác lấn cấn khi một trình hiện rõ nét với mình như thế đang ở cùng không gian đông đúc quán xá. Rồi vô tình câu chuyện mình và cô T. mẹ anh bạn nói đến một người bạn chung đáng tuổi ông của mình, vậy mà lúc mình gặp bác ấy, chỉ bằng sự dừng rất nhỏ trong mạch văn của mail mình trả lời mail bác mà bác có thể biết mình đi vào vùng đất chưa thể chia sẻ tiếp với bác được và bác tiếp nhận việc ấy hết sức tinh; cô T. lúc ấy gật đầu bảo: ông PĐ đáng tuổi ông con đó, mà con và ông nói chuyện chia sẻ với nhau chuyện tình cảm được, thật là... *cô gật đầu chiều ngẫm nghĩ* và cô nói về chữ "duyên" cũng vẫn những điều mà mình nghĩ: cô và mình và những người tìm tâm hồn nhau đều nghĩ như vậy; nhưng ở khoảnh khắc và không gian hôm qua, nó làm mình lặng đi cả phút; mình không giữ nổi suy nghĩ vương vít tóc mình nãy giờ. Mình quay qua anh bạn, hỏi anh, anh có nhớ vừa rồi có cô bé phục vụ bê đồ uống vào cho anh em mình không; anh rất hiền gật đầu và mắt mở sáng hơn như chờ em nói đi; mình bảo cô bé đó về huyết thống... rất gần với em; anh hơi thẳng người ngước sang nhìn mình mở mắt lớn, và nói sau khoảng vài giây, nói chậm, anh thường nói chậm, anh nói: là con chú con bác em đó hả; mình bảo: cô bé đó và em là con cùng cha khác mẹ, 10 năm rồi em không gặp

anh bạn mở mắt lớn, dựng hẳn người trên ghế hỏi thật đó hả; con gái lớn của anh ngồi đối diện, cô bé thật tinh, cô bé nói rất đủ nghe như ồ lên với ấn tượng ngay khi vừa ngồi vào bàn cùng nhau. F. - tên cô bé ở nhà, nói: vậy đó, vừa rồi con thấy cô nhìn chị đó, *hai bàn tay búp măng của người chơi piano trong cô bé đặt lên vùng thái dương gần đuôi mày* cô nhìn trân trân, mặt cô dừng lại luôn, cô nhìn chị đó trân trân luôn hà, con nghĩ không biết sao cô ngẩng lên nhìn chị đó trân trân luôn. Mình bảo với F, vì cô thấy quen và cô nhìn những phụ kiện trên người bạn đó, cô cần khớp lại [trong 2 đứa trẻ sinh đôi, chính đứa trẻ này hồi bố bỏ mặc, mẹ bỏ đi theo mqh mới, con bé bị hoảng loạn và sợ đi vào thận; lần cuối cùng chăm nom chúng, chúng đến phòng tôi mang theo mùi khai, con bé bị đái dầm và không tự chủ; làm sao có thể khác được khi 10 tuổi người ta bị bơ vơ như thế; mặt nó lúc nào cũng buồn và lì hơn chị gái chào đời trước mấy phút; mẹ tôi từng chửi chúng là 2 con đĩ non và hôm nay mẹ tôi vẫn nhắc lại với tôi: 2 đứa nó giống tú, nhìn giống tú đúng không, một con mặt bầu hơn con kia]; nhưng khi cô nhìn xuống cổ tay bạn í có vết sẹo thì cô biết đấy là em cùng cha khác mẹ với cô; F biết không, lúc đó lưng cô rùng lạnh và tay cô nổi hết da gà, cô phải nhìn xuống da tay mình xác nhận từng sợi lông dựng lên trên nền da gà rồi biến mất đi. Và cô T. vẫn chưa thực sự hết sốc hỏi lại: trùng hợp vậy hả, 10 năm hả tú, là con của Thắng đó hả; bảo vâng ạ; và mình nói: xưa cô bé này ngã xe đồ chơi và cái xe đồ chơi đó rơi trên gác xuống làm vỡ kính, xe rơi trước, người lăn xuống sau và cổ tay cô bé cắm sượt qua tấm kính vỡ, dù đã khâu thẩm mỹ nhưng cơ địa sẹo lồi nên đã thành vết sẹo to và nổi trên da, con hồi đó thường nói với chị và em gái con: vết sẹo đó mai này rất dễ khiến người ta nghĩ đến một vết sẹo tự tử không thành để lại, nếu hôm nay không phải cô bé này mà là chị gái sinh đôi của cô í, thì có thể con sẽ hồ nghi và chỉ khẳng định 90% vì cô chị thì phải có nốt ruồi đặc biệt ở vùng tay trên mà như thế thì không dễ đập vào mắt con; rồi mình quay qua F. nói: nhưng ông Trời lại bắt cô nhìn thấy cái sẹo ở cổ tay rất dễ thấy cơ F. ạ, một vết sẹo mà nhìn thấy ở bất cứ ai cô cùng đều nghĩ đến đứa bé đó em cô. F. vẫn nhắc lại vẻ mặt tôi lúc đó khiến F. để tâm thế nào, F. thật tinh, F. ngồi 1 phút rồi đứng dậy ra quầy lấy thêm nước lọc, khi trở lại F nói: ngoài quầy phục vụ có 2 người giống nhau cô ạ, có 2 chị giống nhau

nếu đúng ban đầu thì sẽ ở số 14, không vào quán số 10; nếu vào quán số 10 không nhìn đến người nhân viên cúi đầu chào thì không lợn cợn một hào quang người quen nào đó; nếu cùng một hoàn cảnh phục vụ đồ uống, cũng là đứa em nhưng không phải đứa em trong cặp sinh đôi mà là đứa chị tay không có sẹo thì... có thể tâm trạng của tôi từ qua tới giờ không lơ lửng thế này. Chia tay gia đình anh bạn, tôi đứng ở cửa quán mấy phút tim đập nhanh, tay rút đt muốn gọi cho ai đó, muốn đi lại vào quán để làm gì không rõ, cứ đứng vậy rồi tự nói với mình, mình phải di chuyển và tôi đi những bước không ý thức qua con phố hàng quán đồ ăn đông người với lời mời chào vào hàng ăn và một vài cú huých do mình đâm sầm vào người khác hay người khác lao vào mình, tôi đi vô định như thế qua các ngả đường qua nơi sáng nơi tối rồi lòng vòng thế nào tôi lại thấy trước mắt mình là khách sạn gia đình anh bạn đang ở; tôi thấy sẽ thật không phải, và tôi lại bước chân đi cho đến khi tôi thấy mình bắt đầu thấy mọi việc chậm lại rồi, không nhoà nhạt tua nhanh rối loạn chao đảo trước mắt, âm thanh đèn đường, nhiệt độ ngoài trời đang cho những giác quan của tôi bình thường trở lại, tôi dừng lại ngước nhìn tên phố và số nhà để book grab. Bên kia đường một người đàn ông đang đứng đái bậy, tôi quay lưng dựa vào gốc cây dưới ánh sáng đèn của trụ sở cơ quan nào đấy và bấm điện thoại nhắn zalo cho chị và em gái. Thế rồi người đàn ông đái bậy bên kia đường ngật ngưỡng đi qua tôi và nhìn và ngoái nhìn, có lẽ ông ta ở quán ăn hè đường gần đấy đang ngồi nhậu với bạn; tôi như tự nhiên ngẩng lên đáp lại cái nhìn của ông, nói: mệt quá nhỉ; ông ta gật đầu và tay đưa lên vuốt mớ tóc bù xù trên quầng trán bóng mồ hôi dầu. Bóng lưng ông ta bước đi với dáng người tuổi bố tôi dần xa, tôi nhìn mãi vào cái cổ áo phông nửa xoắn vào trong nửa dựng đứng chưa bẻ tưa lưa nếp nhão ấy

lỏng

tôi thuộc phía độc giả cho rằng: rất khó để tránh được sức hấp dẫn những gì Georges Simenon viết; mà làm sao phải tránh :))); chỉ là một cách dài dòng thừa nhận rằng mình rất dễ bị quyến rũ bởi Simenon thôi. Mỗi lần đọc Simenon tôi đều nghĩ: lỏng, phì nhiêu, ướt át, Balzac quá; tôi cũng biết, giờ đây, nếu người ta trông đợi một câu chuyện trinh thám tìm ra hung thủ hay thậm chí lý do vì sao chuyện lại thành như thế... thì hẳn người ta sẽ thất vọng lắm, với Simenon; tôi cũng không hiểu vì sao cứ Georges Simenon thì người ta phải cốp thêm cái dấu "trinh thám" đi kèm, dẫu các truyện trinh thám là nơi người ta được đọc rất nhiều chuyện tình hay, cũng được đọc về hôn nhân, những cảm xúc cảm nhận suy nghĩ trong mỗi cái đầu trong lòng mỗi người được viết được hiểu rất hay [thì chung quy đời này nguyên nhân dẫn đến những án mạng tội ác sai lầm đều là tình - tiền thôi mà] mà viết về những điều ấy thì với tôi, Simenon viết tinh tế quái lắm, đọc lần nào cũng trong hưởng thụ cả

một người hào phóng, có đời sống chuyển dịch sôi động, đời sống tinh thần tình cảm phong phú dồi dào như vậy, viết hẳn là cứ thế tuôn ra, trong lúc định trạng thì cái bung nở ra tự định hình định dạng cho nó văn chương, như một hiển nhiên

quyển Người con không nhớ là quyển thứ mấy của Georges Simenon NN làm; như một bức thư dài người cha - người chẳng có nhu cầu gì nhiều ngoài những quyển sách, viết cho con trai; và đến trang áp chót thì người ta nắm được cái thời khắc khó khăn mà suốt cả hành trình viết của người cha ấy trút ra, giờ mới rõ vì sao; nó rất giống cảm giác bị văn chương của Henry James dắt mũi đánh lừa gây sao nhãng. Tôi nhớ một ngày gần đây, cháu tôi nhìn thấy quyển sách trên tay dì nó đọc có chữ "trinh thám" ngoài bìa, nó nghĩ đấy là những câu chuyện máu me án mạng và nó nói với tôi là i dont want to be killed, to be killed by someone :))) và hỏi sao dì thích đọc trinh thám, sao dì thích đọc các câu chuyện; tôi bảo dì không biết, chỉ là dì thích sự thật, luôn muốn biết sự thật, các câu chuyện luôn dẫn đến mở ra một sự thật ở mức độ nào đấy tuỳ vào việc con có thấy được hay không, nó luôn ở đấy cho mình nhìn thấy cho mình đọc được và truyện trinh thám là một thể loại làm việc í một cách dễ dàng mất ít thời gian hơn. Khi nói với cháu mình xong, tôi ờ nhỉ quá hiển nhiên, vậy đơn giản chỉ là người ta dùng cả đời để tìm kiếm hạnh phúc để được hạnh phúc, còn mình có lẽ thuộc phía đi tìm sự thật và hạnh phúc bởi hành trình đến với sự thật

khi có con, ta có cho mình một người chứng kiến, nói đúng, thì đó là một quan toà; mắt ta nhìn ta phải xứng với mắt ta nhìn vào mắt con ta, những mắt không dung chứa nổi những gì xa sự thật, những mắt ấy biết đâu cũng luôn muốn tìm sự thật về chính nguồn gốc nguyên uỷ xung quanh thế giới gần nhất mà từ đó người ta ra đời. Cẩn thận đấy, vì ta đã không hỏi đứa trẻ ấy, đứa trẻ ấy không được hỏi rằng nó có sẵn sàng đến thế giới bất tiện này không, có muốn làm con ta không etc. Cẩn thận đấy

Ly biệt

ngẫm duyên kì ngộ xưa nay

...

Mái Tây để lạnh hương nguyền

cho duyên đằm thắm ra duyên bẽ bàng

[N. D]

Mái Tây [Tây Sương Ký] là vở kịch của Vương Thực Phủ cuối thế kỷ 13 đầu 14, lấy lam bản là truyện Hội Chân Ký của Nguyên Vi Chi. Hội Chân Ký, ghi lại việc gặp tiên, thực là gặp người đẹp của Vi Chi, có một cái kết vô vọng khác với kết viên mãn của vở Mái Tây 20 chương; còn bản dịch tiếng Việt của Nhượng Tống dịch theo bản gồm các lời bình của Thánh Thán cắt bỏ 4 chương cuối lại cho một cái kết kịch "vô hồi", nhát cắt này làm thành một Mái Tây quá sắc [Thánh Thán cho rằng 4 chương cuối không phải Vương Thực Phủ viết và khi hiệu đính cũng cắt phéng đi, ông cũng thường cắt bỏ những chỗ không giá trị, như cắt Thuỷ Hử từ những đoạn các hảo hán quy phục triều đình]; đến lẽ người đọc không thiết tìm nốt 4 chương cuối, như tôi là tránh thường hoá chuyện tình bên mái Tây của Thôi - Trương; nhát cắt cho dừng đúng ở cảnh ly biệt-hội ngộ trong mơ, lặp lại một mê cung đồ sộ cả đời sống và văn học: thực và mơ - mơ lấy mơ làm thực hay tỉnh lấy thực mà làm mơ - sống như trong giấc mộng và mộng như là sống [cảnh cuối chương 16 người đọc ngỡ giấc mộng của Trương Quân Thuỵ mà làm thực]

Mái Tây của Vương Thực Phủ hay 3 phần thì Thánh Thán bình Mái Tây hội đủ 7 phần còn lại, bình không bằng lý luận mà bằng phép: phép đọc phép viết phép tả... phép này của Thánh Thán với văn chương chữ nghĩa là việc của con Tạo, không phải việc của lý luận phê bình có thể làm được. Một vở kịch nếu để nói cốt truyện thì không nhiều nhặn gì chi tiết, Thánh Thán cũng như Nhượng Tống đoạn 4 chương cuối thì nó là một tấn kịch vô hồi diễn đi diễn lại trong mọi đời, không riêng gì của nhà nào người nào, không riêng gì lứa đôi nào... nó ở tràn các mối duyên kiếp; nàng Thôi ở trong lòng mọi người nữ, chàng Trương ở trong lòng mọi người nam, không phải là giống riêng do thời đại nào tạo nên hay một xã hội nào sản xuất ra; nhưng cái hay của nó là đã tạo ra một thế 3 chân do 3 nhân vật chủ chốt: Thôi Oanh Oanh - Trương Quân Thuỵ - con Hồng như đầu đề - văn - khai thừa chuyển hợp ý... mà chung quy chỉ để vẽ một Thôi Oanh Oanh Song Văn. Tâm lý nhân vật nàng Thôi đài các đa tình tôn nghiêm, quốc sắc thiên hương mà cũng tiết hạnh khả nghi... ở các chương Tán thư - Lật thư - Đáp thư... diễn sao mà lắt léo khéo, nghe nó róc rách lắm, đọc đã hay mà đọc lời bình lại càng mê tơi. Như đã nói, Mái Tây Vương Thực Phủ hay 3 phần thì 7 phần thành toàn nó ở người bình là Thánh Thán; dịch nó 16 chương, đoạn luôn 4 chương cuối, đoạn đúng chỗ đoạn [và dịch cả lời bình các chương của Thánh Thán] là Nhượng Tống [nhìn kho dịch phẩm của Nhượng Tống mà rùng mình, đọc Mái Tây, không biết sao nghĩ đến tình dưới bóng từ bi Hồn bướm mơ tiên của Khái Hưng; chắc vì đều khung cảnh chùa và đều... mơ tiên] một trường hợp đặc biệt trong văn chương VN

sẽ rất hay sờ lại Tây Sương Ký, mà sờ lại đọc lại có lẽ nhiều là vì những bài bình của Thánh Thán và các bài viết khác về Mái Tây; cũng như lần này đọc lại Mái Tây vì nhóm Xuân Thu nhã tập của Đoàn Phú Tứ viết về Thơ quá hay, mượn hình ảnh nàng Thôi thi sĩ ngụ cái tình như và qua thơ còn chàng Trương là thi nhân; thi sĩ truyền lan thi nhân hấp thụ...

trong nhà dần sẽ chỉ giữ những sách ấy, những sách còn có thể mó lại được, tất nhiên, để đọc lại. Chọn hoàn thành ghi chú Mái Tây, có lẽ vì trông trăng tháng Bảy

synchronicity

duy nhất con mắt của mình nhìn mình là quan trọng và có ý nghĩa, còn lại đều không nhất thiết phải quan tâm. Con người ta luôn sống trong sự giám sát, cuộc đời mỗi người đều diễn ra trước đủ mọi loại mắt nhìn, nhưng chỉ có một đôi mắt trong đó là quan trọng. Đôi mắt nhìn nhưng thấy hay không lại cần ý thức, và vì có ý thức nên bất hạnh, chịu giày vò dằn vặt... như mang vác thập tự giá trên vai đi đày trong sa mạc. Sự thật luôn hiện hữu cho những ai có mắt để thấy 

vô tình thời gian vừa rồi thấy nhà cũng nhiều nhiều trinh thám mà đã lâu không đọc, cũng không nghĩ nhà có tận 8 quyển của Keigo nên còn 4 quyển chưa đọc thì đọc thôi. Đang quen đọc cổ điển, chuyển sang trinh thám hiện đại thật ngốn giấy ác quá; mỗi buổi trưa mênh mông để chống đỡ đôi mắt, ngồi bẹt mông đọc trinh thám 1-2 tiếng, 2 buổi trưa là hết 1 quyển trinh thám :))). Thứ tự đọc lần này vô tình lại là Thánh giá rỗng - Hoa mộng ảo - Trước khi nhắm mắt - Trứng chim cúc cu này thuộc về ai; và cả 4 quyển đều có những nhân vật ứng với đoạn trên kia, chỉ những mắt duy nhất ấy mới quan trọng và có ý nghĩa, chỉ có nó ý thức được ngay từ đầu về lương tâm lương tri tự vấn; cây thập tự giá lúc ấy tự họ nhận mang vác trên người như đi đày trên sa mạc, còn mọi bản án kết tội dù có là tử hình cũng đều vô nghĩa nếu người phải chịu trách nhiệm về việc mình gây ra không nhìn thấy cái đáng lý phải thấy, mọi bản án pháp luật nếu không có con mắt nhìn thấy của chính đối tượng phải nhìn thấy thì cũng chỉ như thánh giá rỗng 

Thánh giá rỗng đặt ra nhiều câu hỏi, nhiều đất để khai thác. Nó làm tôi nghĩ đến một đoạn video tôi xem lâu rồi, hình như vụ án ấy ở Mỹ, kẻ thủ ác giết người hàng loạt và nạn nhân là các cô gái trẻ phần lớn thi thể đều chưa được tìm thấy; trong các phiên toà, kẻ thủ ác thường bác bỏ mọi cáo buộc với thái độ hết sức "máu lạnh", trong một phiên toà, người cha của một nạn nhân [tôi không nhớ rõ là con gái ông đã được tìm thấy thi thể hay chưa] chỉ biết ống nói: tôi tha thứ cho anh bất kể anh đã làm những gì với con gái tôi, dù anh ở thiên đàng hay địa ngục hay ở bất cứ đâu thì cũng cầu Chúa soi sáng và gìn giữ anh... tôi chỉ muốn nói tôi tha thứ cho anh và con gái tôi, con bé cũng sẽ tha thứ cho anh vì con bé là một người tốt và lương thiện vì vậy nó xứng đáng được yên nghỉ. Chỉ sau những lời này thì kẻ thủ ác mới bật khóc xin được tha thứ và thừa nhận các cáo buộc, khai nhận những tội ác mình gây ra, không đòi hỏi hay xin kháng cáo giảm án

3 quyển Hoa mộng ảo - Trước khi nhắm mắt - Trứng chim cúc cu... đều có những nhân vật như vậy; việc họ gây ra khiến họ chịu sự giày vò của ý thức và vì vậy dám mang vác một trọng trách suốt đời và di ngôn cho các đời sau tiếp tục trọng trách ấy, hoặc vì lương tâm chịu sự dằn vặt, ám ảnh mà hoá điên, tự sát

lòng người chồng lấn muôn trùng mê cung, con mắt đã cố tình không thấy thì mọi bản án đều vô nghĩa. Những mắt thấy là những mắt khóc

trút hết tàn dư hậu khải kỳ

trước khi mở mắt dậy, hiện lên trong mắt tôi là hình ảnh sàn gỗ ấy, ánh sáng cửa balcony hắt vào ấy, khung cảnh ấy... trên sàn gỗ là 3 đống sách vở giấy tờ von lại đã từng cháy và giờ chỉ còn là tro tàn cùng những mẩu sém còn sót lại, những mảng sàn gỗ đen cháy như thân cây khô cằn sau cháy rừng; trong mỗi von tro ấy, dưới cùng là những quân bài tổ tôm màu lam, chúng úp và có quân cháy dở; 3 đống không thẳng hàng, đống ở gần phía cửa 2 phòng ngủ là nhiều quân bài tổ tôm nhất, sém ít nhất; trên nền đống ấy có các Hán tự hiện lấp ló dưới các quân bài tổ tôm màu lam, tôi không nhìn được không hiểu được chúng viết gì, nhưng miệng tôi đọc thành tiếng: "trút hết tàn dư hậu khả kỳ" nhưng mắt tôi lại lưu hình ảnh chữ "rút" không phải "trút" và tai tôi nghe mình đọc "khải" không phải "khả", và ý nghĩ tôi lại thích nghe "tàn hương" hơn "tàn dư" [có câu hát gì: phấn hương nồng của ngày tháng bên nhau, không nhỉ]

tỉnh dậy 2 tiếng sau tôi vẫn lẩm nhẩm "trút hết tàn dư hậu khải kỳ" và search nhưng không ra văn bản nào có câu í, tôi nhắn cho tiểu iêu đang học Hán ngữ là em dịch nghĩa hay em hiểu câu này thế nào. Nó vừa ngủ dậy đọc tin còn nghĩ tôi nhắn nhầm và hỏi cụ nhắn cho em à, rồi bảo em có biết gì đâu

và tôi thì cứ nhớ mãi hình ảnh một quân bài tổ tôm màu xanh lam úp mặt đang cháy dở, nhìn quân bài cháy dở không hiểu sao tôi rất nhớ, dù nó cũng chỉ là một quân bài như bao quân bài được xếp úp mặt trong hình ảnh chung ấy, tức là đều màu lam và đều úp mặt, nhưng không biết vì lẽ gì nó cứ như một bức tranh rất đẹp trong trí nhớ khi tỉnh dậy của tôi. Quân bài cháy dở

thất tịch không mưa lại thêm câu kia tôi lẩm nhẩm, tôi nhớ đến một hình ảnh bộ phim nào đó 2 năm trước bạn bè fb xem nên fb gợi ý tôi xem, chính đoạn phim đó nên sau tôi cũng xem qua cả bộ phim: đó là đoạn một người nam giới dùng đèn kết phách đốt những áo quần đồ sót lại của một người đã khuất với mong muốn tinh khí còn vương sẽ tụ lại kết nối tâm thức linh hồn bị tổn thương khi mất, và kết phách ấy là kết phách cho người vợ đã khuất của chàng ta

sáng lên vườn nhìn lá hoa trong nắng gió lay động, tôi nghĩ bạn tôi vẫn quanh đâu đây dưới bầu trời xanh này với tôi; dưới bầu trời này, trên mặt đất này 

một tháng Bảy ốm loay quay 

behind blue eyes

sáng nay trước khi mở mắt dậy là tôi mơ tôi chơi guitar trên nền nhạc behind blue eyes của limp bizkit; trong mơ tôi còn nể mình tempo chuẩn vãi chưởng; nhưng tôi cũng tự nhắc tỉnh đi tú mộng huyền

thế rồi tôi mở mắt và nghĩ đàn guitar cũng cho rồi, đàn piano thì để bụi không, chả hiểu nghĩ gì mà hôm trước muốn lắm, chụp sheet piano bài My skin để tập, làm cho mấy cái ảnh sheet nó lạc quẻ dã man trong kho ảnh toàn tài liệu học, lá hoa côn trùng. Chả hiểu nghĩ gì tú ơi 🤦🏻‍♀️

mỗi năm cứ vào khoảng này là tôi dặt dẹo và lúc nào cũng có cảm giác bỏ mịe mình không làm nhanh là hết mịe thời gian chả kịp làm cái khỉ gì và thế là tôi rối tinh rồi mù lên, như gần đây là cắm đầu cắm cổ đọc, tiếc thời gian làm mọi thứ vì chỉ muốn dành hết cho đọc, không đọc nhanh là trết tới đuýt không kịp đọc gì không bằng, dù hoàn toàn có thể nói chả ai kịp đọc cái khỉ gì trong đời nên cũng hoàn toàn có thể buông tay không đọc gì còn hơn là tiếc vì đã không kịp đọc :))), nghĩ thế cho đỡ phải đọc. Sáng nay xuống tính mở đàn tập lấy vài dòng bài My skin và tôi nhìn cái đàn của tôi như thế kia. Tôi gật đầu xác nhận: công nhận việc xếp mọi thứ nó quan trọng thật, trông nhà cửa thế này mình cảm thấy tối như hũ nút, sáng sủa đâu ra mà chả kịp với kịp làm này hay là làm kia. Tóm lại mình cữ lững thững ung dung như mình vốn thế đi, nhặng lên thì cũng để làm gì đâu, chả ai kịp làm gì cả đâu và đã thế thì cứ bình tõm