blue bird

ngày xưa mua tập truyện ngắn Đôi chim xanh, Huỳnh Phan Anh dịch; không hiểu sao cứ nhớ là Con chim xanh và đinh ninh HPA dịch Con chim xanh của Maurice Maeterlinck, lấy tên truyện làm tên tập truyện tuyển dịch. Nên nhìn thấy Con chim xanh của MM bản cũ là tặc lưỡi, không cần mua. Đến một ngày sờ vào tập truyện ngắn HPA dịch, mới nhìn ra Đôi chim xanh chứ không phải Con chim xanh và không có MM trong số các tác giả; mở ra đọc thì đúng, Đôi chim xanh là truyện ngắn của D. H. Lawrence [chả nhẽ vì D chấm H chấm mà mình phải lướt lên trên sửa HPA với MM thành H chấm P chấm etc. à, chứ chưa bao giờ thấy D. H. Lawrence được hiện ra kiểu khác cả]. Thế nên phải mua Con chim xanh bản mới, tiện mua một lần nào đấy sau đó

rồi hôm nay được tặng Con chim xanh hạnh phúc "vì tú có vẻ để ý dịch giả Nguyễn Thành Nhân, anh ấy mất rồi đấy" [tôi biết tôi biết]. Đây là truyện dài/truyện kể do Georgette Leblanc chuyển thể từ kịch Con chim xanh của MM, sau khoảng 5 năm MM viết vở kịch thì phải [nhìn Leblanc quen không :) Georgette Leblanc là em gái của Maurice Leblanc (cái tên này chắc quen với dân trinh thám, tôi từng có mỗi một quyển của Maurice Leblanc thôi, đẩy đi lâu rồi, định viết tắt thành ML mà thồi thồi thồi thồi; thế nào mà 2 Maurice thì 1 được viết tắt, 1 lại không :p)]. Giai đoạn GL chuyển kịch Con chim xanh của MM sang thành truyện dài, mối quan hệ của họ đã không còn nồng thắm rồi; giai đoạn đầu, lại rất dài, họ sống cùng nhau bất chấp xã hội và giáo lý lúc đó, tại nơi ở của họ, sẽ có một nhân vật hay lui tới, Octave Mirbeau [từng xuất hiện trong tiếng Việt quyển Kiếp đi ở]
...
quyển Con chim xanh hạnh phúc, tôi chưa đọc luôn lúc này; nhưng ngoài bìa, dưới tên Georgette Leblanc có để Madame Maurice Maeterlinck, tay gấp nói "bà là chị của nhà văn Maurice Leblance"... "bà kết hôn với tác gia người Bỉ Maurice Maeterlinck"... sai cả thông tin [hay tôi nhớ nhầm] cả lỗi typo. Là em gái và, GL và MM không lấy nhau, sống chung [do GL không thể ly hôn người chồng lúc đó] và chia tay sau quãng 2 mấy năm gắn bó [sau đó họ đến với những mối quan hệ khác, MM thì đánh dấu bằng gặp gỡ một diễn viên trong lúc tập kịch, về sau lấy diễn viên (rất trẻ) đó; cũng dễ hiểu]
...

ps. viết có vài chữ buôn chuyện vớ vẩn mà đã lại gần 11 giờ đêm. Quá nản 🤦‍♀️

Phan Du - một lối nhìn

không giống như biên khảo Mộng Kinh Sư, tôi đọc trở đi trở lại nhiều lần chưa lần nào đi qua được già nửa, mãi 2 tuần trước tôi mới đi được hết; trong khi bài phỏng vấn Phan Du ở cuối Mộng Kinh Sư, ấn bản bìa cứng của Tao Đàn làm thời kỳ đầu "bản đặc biệt" thì tôi lại đặc biệt thích; có gì đó trong văn nói viết của Phan Du làm hình ảnh dù bắt chợp cũng hiển hiện trước mắt người đọc [như đoạn phỏng vấn về đôi mắt mở lớn, trong sáng ẩn sau những cành lan Tố Tâm; hay sự việc Phan Du bị đâm thủng bụng trong một cuộc đánh lộn... tất tật sẽ gặp lại trong các truyện ngắn của ông]; đó có thể là một bắt quyết, xoáy và chớp vào đúng chi tiết, chỉ cần thế, dù nhỏ, chính vì nhỏ, mà sự tỉ mỉ làm nên cái khiến người đọc dừng chân; thế nên, cầm đến bản bìa cứng Mộng Kinh Sư, lần nào tôi cũng giở đến cuối hẳn để đọc bài phỏng vấn Phan Du ở Sài Gòn năm 1964 do một người tên Lê Phương Chi thực hiện [giở luôn đến cuối, vì như thế nhanh, cốt là đọc nó, đó là phần thưởng vì, vẫn có thể cầm lại Mộng Kinh Sư, cố đọc :p; thế cho nên, dù không thích sách bìa cứng, đã muốn đẩy đi, nhưng cuối cùng lại thấy tiếc, tiếc bài phỏng vấn in ở cuối quyển bìa cứng mà bìa mềm không có]. Cả một công trình biên khảo như thế, đọc xong tôi chỉ thích có 2 chương đầu về Linh Mụ tự và Phú Xuân - Di chí thiên di dinh phủ về Nam của Tiên Chúa Nguyễn Hoàng [có thể vì đọc đi đọc lại 2 chương này nhiều và, cũng có thể, với tôi, chúng dễ hiểu]; đóng tập biên khảo lại, còn tồn đúng một tò mò thuần trẻ con rồ dại thiển cận: Tống Thị ấy, có cách nào để biết được dung nhan bà ấy không, với tôi mà nói, phụ nữ tôi chỉ quan tâm xinh đẹp thế nào, cỡ nào mà gây điên đảo lòng người chốn binh đao

thì truyện ngắn Phan Du lại đặc biệt được tôi yêu thích. Văn chương có thể không nói gì về người viết ra chúng, nhưng cũng có thể nói rất nhiều và, chỉ thông qua những câu văn, chi tiết tơ mành mành nhưng không biết bằng cách nào, cái cảm tính bén nhạy của nhà văn gây cho người đọc một xác quyết bén nhạy tức thì, mang tính thời điểm, ngay khi ấy ngay khi ấy; người đọc văn chương vì thế cũng tự cho mình quyền thích con người tác giả nên đọc, hay, không thích con người tác giả nên không đọc, hay, thích đọc văn của tác giả nhưng ghét tác giả cay đắng và, đương nhiên có cả chiều ngược lại. Còn Phan Du, đó là thái độ thuần nhất trong cách làm người, trong cái nhìn. Trong truyện ngắn, Phan Du dùng con mắt bắt chợp các chi tiết nhỏ và xoáy sâu vào đó với sự tỉnh táo tinh quái và, cho dù đến tận câu cuối cùng của truyện, ta vẫn bắt gặp một tia tinh quái để lại, dù câu chuyện chỉ diễn ra trên một đoạn đường ngắn, hay đã trải dài nhiều ngày tháng... ở đó luôn là cái nhìn bùi ngùi với phận người, nỗi u hoài của những gì đã qua đã xa

ở đây, nếu dựng phim, tôi sẽ dựng 2 truyện ngắn, Con rắn hổ và Bàn tay kẻ đói, theo hướng phim màu liêu trai; 2 truyện Hai chậu lan Tố Tâm và Sống gửi thành phim tâm lý xã hội; 3 truyện Miếng ngon bên xác chết, Thuốc cá [Ruốc cá], Khóc thật... thành các tuyến của 4 truyện ngắn trên; Những quả đấm trên một chuyến tàu, Qua cơn thử lửa, Cái vỏ đạn thì nhất định tôi phải ghép vào Hai chậu lan Tố Tâm. Tại sao tôi lại nghĩ đến dựng phim; tôi cũng không rõ, tôi biết gì về phim ảnh đâu; có thể vì cách viết của Phan Du có độ chậm của cân nhắc tỉ mỉ... và như thế, tôi muốn câu chuyện được kể, mà thời này thì, điện ảnh chính là con đường ngắn [dù tôi không thích] để cái muốn ấy diễn ra

truyện ngắn Con mèo đen, đến tận lúc này, sau mấy năm rồi từ lần đầu đọc nó, đến lúc này nhìn lại, tôi vẫn thấy khung cảnh nó dựng ra cho tôi thật quen thuộc, tôi như đứng ở đất Huế trên một mái gác nhìn phố về đêm, xuyên vào một ô cửa, bóng một thiếu nữ thấp thoáng, vào khuông hình rồi lại chớp biến mất, so le với con mèo đen... tôi không nghĩ mình nghĩ cô gái và con mèo đen biến thân cho nhau như trong các truyện liêu trai, giống hồ mượn hình người... chỉ là khung cảnh đó quá quen với tôi, tôi như đã thấy nó từ trước. Giống cảm giác mấy năm trước đọc Trúc Khê Ngô Văn Triện cũng vậy, hình ảnh về bóng cây bóng trăng qua ô bán nguyệt lúc nào cũng cứ lởn vởn trở lại

hôm nay hoàn thành văn bản Phan Du để quên trong máy vì hôm nay là 100 ngày ông cụ hàng xóm. 98-99 ngày trước trong lúc phường kèn hát đám ma cuối một buổi tối phát tang, tôi ngồi trong nhà, cửa đóng, nghe họ hát bài Hò khoan [đến giờ tôi vẫn chưa tìm được lời đầy đủ bài Hò khoan đó, tôi thích thôi] và tôi thấy lại một cảm giác, khung cảnh quen thuộc của vài truyện ngắn Phan Du từng đọc, tôi chỉ nhớ gì đó về khóc thật khóc giả... và đó chính là cảnh cuối Thuốc cá [Ruốc cá] và Khóc thật - 2 truyện ngắn xếp cuối cùng trong tập Hai chậu lan Tố Tâm

để đọc Phan Du nhiều hơn 2 quyển trong ảnh là không dễ, tôi cũng đang phân vân xin mượn đọc. Chờ các đơn vị xuất bản thêm Phan Du thì... mờ mịt, có lẽ vì đó là nhân vật tiền chiến đang chờ người vinh danh dứt khoát hơn nữa [dùng từ "chiêu tuyết" ở đây là sai, nhưng ở một phần nghĩa từ ấy, nó có mặt mạnh]. Đọc đâu đó tôi nhớ mang máng các tác phẩm của Phan Du được gia đình tác giả bàn giao cho một người cháu ở Anh lưu giữ; kể ra nếu cứ không làm [lại] sách về những nhân vật ít người đọc như Phan Du, thì rồi hẳn dần dần cứ mất hình-bóng văn chương một thời

ps. Phan Du là người đầu tiên nói cho tôi biết tên một vùng đất quen thuộc, với tên gọi: đất Thần kinh, qua các truyện ngắn, chứ không phải đến tận biên khảo Mộng Kinh Sư của ông

Arnold Bennett

trước khi Chuyện các bà vợ già, xuất hiện thì Arnold Bennett hiện diện trong tiếng Việt là quyển sách self help ngắn How to live on 24 hours a day - Làm thế nào để sống trọn vẹn 24 giờ mỗi ngày. Sách self help gây nên cho tôi nỗi chán chả buồn nhìn đến, tôi nói chuyện với một bạn sách bảo, giời ơi, Arnold Bennett xuất hiện mở màn trong tiếng Việt thế này thì ai dám đọc đây; đến tôi, tôi cũng chẳng dám sờ tới, dù tôi là kẻ đọc liều mạng. Trước khi mua nó, hẳn 4 quyển, cho tiện đặt sách, tôi đã đọc nó trên gutenberg [khoảng 1 năm nay hay dùng trang này đọc, tra cứu vì dễ dùng]; đọc xong thấy không đến nỗi nào [self help của Anh là thứ hướng đến hành động, cái tạo ra lối sống, không phải các nguyên tắc suông, tạo ra luật/nguyên tắc thì gần với dục vọng/cái muốn; nói theo cách của Georges Bernanos thì các luật không được tạo ra để giữ con người, chính con người giữ luật, giữ luật là ở hành động của con người], mới mua sách giấy, dù hình thức của nó đến giờ vẫn khiến tôi đứng hình, mặt nghệt ra

nửa sau của quyển self help này sẽ cho các gợi ý đọc của Arnold Bennett, đặc biệt là chương 11 serious reading. Một trong những nhân vật gợi ý, tôi ấn tượng E. B. Browning - đây là nữ nhà thơ, người Poe đề tặng dưới tên Elizabeth Barrett Barrett trong The raven and other poems; còn gợi ý The decline and fall thì phải từ từ, Evelyn Waugh đã xuất hiện trong tiếng Việt 2 đầu, chính The decline and fall mới được dịch gần đây [tôi tiện công mua, lại mua 2 :)))] nhưng mới chỉ có 2 đầu được dịch thì tôi vẫn phải để dành, nhiều nhiều tôi mới gom vào một lần giải quyết [nhiều nhân vật tôi không nhịn nổi thì tôi mới đọc và viết lèo tèo 1-2 nhát 1]

mở ngoặc: trong Chuyện các bà vợ già, chi tiết Sophia giai đoạn kinh doanh nhà trọ, có đặt diêm, đèn cồn cùng đồ ăn, trà... tất cả trên một cái khay trong phòng cho khách về muộn/người ốm [tôi không nhớ lắm]; tôi không hình dung được thời ấy, với những vật dụng bé như vậy có thể hâm nóng đồ ăn, đun được nước pha trà chỉ trong chớp mắt và nhất là ngay trong phòng, sát chỗ ngủ, đàn ông ngầy ngật ốm cũng có thể làm được... trong How to live on 24hs a day, điều này sẽ được mô tả chi tiết ngay ở lời nói đầu. Chi tiết này đi kèm lời, hãy dậy sớm 1-2 tiếng mỗi ngày và đi ngủ sớm hơn khi có thể, 1 tiếng làm buổi sáng sẽ làm được nhiều hơn 2 tiếng buổi tối. Câu này chắc chắn dành cho tôi nhưng tôi thấy chả có gì liên can đến mình :)))); sáng nay tôi bị tỉnh giấc lúc 4 giờ sáng vì tối qua đi ngủ sớm, quá nửa đêm tí thì phải, tỉnh giấc mà không ngủ lại được như mọi khi, nên vẫn cách cũ: đọc sách cho buồn ngủ; và thế là tôi đọc nốt được 30 trang, xong quyển how to live 😛 bản tiếng Việt cả tuần rồi chưa xong; rồi đánh một giấc đến 8 giờ sáng vì mèo kêu gào đòi ăn nhiều quá :)))

ps. ngại quá, đặt 2 bìa sách cạnh nhau. Sorry 🤦🏻‍♀️🙏🏻

the girl who drank the moon

ngày tôi còn bé, mỗi khi đọc hay xem gì đó cho tôi cái nhìn, câu chuyện về thế giới phép thuật; tôi nghĩ quanh đây hồ như, đều là phép thuật, vì vô hình, không lý giải. Không nhìn thấy không có nghĩa là không tồn tại; phép thuật, sự vô hình có lẽ đó là một [hay, hai] trong vài điều tuyệt vời nhất thế giới này

khi đã trưởng thành, tôi nhận ra ý nghĩ của mình, về phép thuật, về sự vô hình của nó: tin tưởng vào những điều vô hình thì càng khiến chúng mạnh mẽ và tuyệt diệu hơn. Giống như, đến tận lúc này, mỗi khi không tìm thấy đồ vật gì, tôi vẫn tủm tỉm cười với suy nghĩ: lại những người vay mượn tí hon rồi, lại là họ rồi 🙂. Đó là cách những câu chuyện cổ tích, câu chuyện phép thuật, thế giới tưởng tượng bám rễ vào một đứa trẻ [có thể cả đứa trẻ bên trong tôi, nếu có, nếu còn, tôi chiều chuộng chúng] trong thụ hưởng; bởi những câu chuyện đã được viết nên bởi ai đó bởi các tác giả và, từ đấy thế giới trong mỗi người đọc, người tiếp nhận nhảy múa theo những nhịp riêng viết nên những câu chuyện riêng. Đó mới là câu chuyện thực sự, nó diễn giải cuộc sống ở đây, theo một cách khác về việc đứa trẻ phải lớn lên, điều ý nghĩa gì trong việc lớn lên trưởng thành và, có lẽ, cần phải đau khổ rất lâu thì mới có thể tìm về lại nơi ta thuộc về, trở về lại một cảm giác ngọt ngào thuở nhỏ của những câu chuyện cổ tích, phép màu. Đó mới là câu chuyện thực sự

ps. quyển sách trong ảnh có dựng phim hoạt hình không, câu chuyện hay như thế này mà tại sao cũng giải newbery nhưng tôi ít nhìn thấy nó xuất hiện. Mỗi khi đọc truyện kỳ ảo, tôi luôn nể những người dịch dòng truyện này, họ có thể dịch những tên nhân vật nghe vừa súc tích vừa chuẩn và, tất nhiên là đặc biệt đúng, thí dụ như, người ăn sự đau buồn của người khác để sống để làm thành sức mạnh phép thuật, là: Bất Hạnh Thực Nhân 🙂

lectio divina

kịch năm hồi Đàm đạo Cát Minh [Dialogues des Carmélites] của Georges Bernanos. Sách do nhóm dịch Đan viện Trappist Đức Mẹ Sept-Fons biên dịch, đây là lectio divina 7; có lẽ tôi sẽ mua đủ các ấn phẩm lectio divina, hình như cũng khoảng gần 20 rồi; nhiều người bán sách cho tôi, thi thoảng thấy tôi nhắn hỏi về sách, các quyển về bài giảng bên đạo, sau đó họ có sách tôn giáo, thường nhắn riêng mời tôi vì nghĩ tôi là người bên đạo và nhiều khi sách bên đạo, tôi mua cũng rất dễ tính, tôi muốn đọc ở mức thấp nhất con người, tôi tò mò 

những người phụng sự, hiến mình bên đạo thường nhìn người vô đạo, như tôi, khi sờ đến Thánh Kinh bằng con mắt phán xét, đại ý: khi cô đọc Thánh Kinh theo hướng tò mò tìm tòi nghiên cứu tra lời Thánh lời Kinh, cô phạm tội lỗi [có lẽ họ nghĩ, một người đọc là một người không dùng phần linh phần hồn, không dùng tim gan để đọc; họ nghĩ một người đọc là một người đọc :)]. Không ai nói với tôi, những người đọc lời Thánh Kinh mỗi ngày, tụng kinh gõ mõ mỗi ngày, hay cầu nguyện lời đạo của họ mỗi ngày, họ có thực sự nhìn vào bên trong họ, hay vẫn như cách họ sống, khiến tôi thấy hoài đạo; hay, những người đọc, như tôi, vì muốn hiểu đời sống của người có đạo, được nuôi dưỡng bằng những gì, từ đâu mà ánh sáng đó khuấy động, giày vò sự dữ để dẫn con người vào màu nhiệm của ân sủng... Vậy thì, tại sao không

lectio divina, một thực hành cho đời sống tinh thần, đời sống linh hồn của người có đạo có đức tin, ngay cả người vô đạo cũng có đức tin có đạo của họ, đời không thiếu những người vô đạo sùng tín tâm linh, kẻ sùng đạo vô tín ngưỡng; lương thực cho linh hồn thì là lương thực, còn phụ thuộc ai thụ, thụ gì, thụ như thế nào 

đọc cho phép người ta đào sâu, bất cứ lúc nào, chính điều đó giữ cho người ta sống động, đọc lời Thánh lời Kinh hay bất cứ gì, không ai nói chắc chắn cùng một cái đọc tác động đến người đọc, giống hay khác thế nào, một sự việc cho nhiều sự thực với nhiều người, thậm chí, chỉ cho một người nhiều sự thực theo thời gian. Còn Thánh Kinh, chỉ có một Thánh Kinh và Thánh Kinh của mỗi người là của mỗi người; nhưng chắc chắn, với mỗi con người, Thánh Kinh khơi nguồn, đồng hành và dõi theo, trong tăm tối, đêm cùng, những lời làm sáng thêm phần nào ánh sáng mà chính mỗi người đã chuẩn bị sẵn

God's love for us is not the reason for which we should love him. God's love for us is the reason for us to love ourselves. Love is not consolation. It is the light [SW]

lời giao cảm

 

Claudio Magris trong một tiểu luận có viết đại ý: sau tất cả, quê hương là những gì anh bắt rễ vào và là những gì bắt rễ vào anh. Câu chuyện Học viện Công chúa với mục đích lập ra để biến những bé gái miền núi thuộc vùng chuyên khai thác đá linder trở thành các tiểu thư công chúa chỉ bởi một tiên tri, quê hương vợ tương lai của hoàng tử là vùng núi đá linder. Các cô gái miền núi từ 12-16 tuổi đã bị dồn vào Học viện Công chúa, để học đọc học viết, học trở nên quý phái... một cách để những cô gái vươn tới chân trời mới, khám phá cuộc sống dưới xuôi, đồng bằng. Nhưng sâu thẳm nơi mỗi cá nhân, đá linder quê nhà ăn sâu vào da thịt, vào không khí nuôi dưỡng con người vùng núi... như cách những người vùng núi đá linder dùng lời giao cảm để giao tiếp với nhau thông qua kí ức chung tập thể. Ý tưởng lời giao cảm, một ý tưởng đúng và đẹp của tác giả, nó thực hành những khái niệm thuộc về con người mà chỉ có các câu chuyện trong thế giới văn học mới đủ sức làm len lỏi vào lòng người đọc mà không mang những định nghĩa xơ cùn trơ cứng

tôi chỉ biết giả thuyết linder trong kinh tế học về giao thương, nên khi nhìn tên đá linder của vùng núi trong câu chuyện có thể giúp con dân của họ thực hiện lời giao cảm theo truyền thuyết tổ tiên để lại mà họ thực hành với nhau như một cách hiểu ý trong lao động ở mỏ đá, tôi tò mò đi tìm kiếm đá linder có thật không, nó là loại đá trông thế nào mà giá trị giao thương, trao đổi lớn như thế, nhưng hoá ra đó là một loại đá hư cấu 🙂. Tôi đúng là một con mèo tò mò 🤦🏻‍♀️

quyển sách mua 16 năm trước, mua vì thích giải newbery chứ không biết ngày nào sờ tới nó vì nghe công chúa, học viện công chúa là loằng ngoằng rồi, mình không chịu được 🙂. Nghĩ thấy mình thật vô lý, nếu đã không chịu được thì đừng rước về nhà, rước về và không biết có sờ tới không nhưng vẫn rước. Con người gì cố chấp, phi lý. Rồi ngày dọn sách cũng đến, phải đọc để còn đẩy đi. Mang ác cảm với công chúa, học viện..., phải cố tự thuyết phục mình, đọc như bình thường xem nào, mạnh dạn khách quan lên; ban đầu đọc giết thời gian; ngờ đâu càng về sau, câu chuyện mang hơi hướm cổ tích này lại càng đọc được. Hình như nó là một series, nhưng bảo đọc quyển tiếp thì tôi sẽ không, nếu biết trước nó là series thì không chắc tôi đọc, kinh nghiệm cho thấy quyển đầu series mà hay thì các quyển sau dễ tạch, còn nếu quyển đầu mà tạch thì các quyển sau 50:50 😛

tiểu thụ nhân

một câu chuyện phiêu lưu, ngụ ngôn về thế giới tự nhiên cây cỏ côn trùng và cách con người cư trú trong đó. Mở quyển sách bước vào thế giới câu chuyện của Tobie Lolness, nơi các tiểu thụ nhân chỉ cao lớn chừng một mi-li-mét rưỡi [hoặc hai mi-li-mét là to cao lắm rồi] với những công việc như chăn nuôi rệp son, hút sữa ấu trùng...; họ được phân chia theo lối, những người giàu sống trên cao những ngọn cây, người nghèo khó trú thân ở cành lá, tộc người Trụi ngoài rìa thì ở dưới lớp cỏ... Truyện phiêu lưu và lại được viết bởi một nhà văn Pháp thì motif nhân vật chính, tất nhiên, là các chàng hiệp sĩ, ở đây là Tobie và các bạn; những người ở phía bất trị hay những bộ óc đã đi quá xa, là những nhà khoa học nghiên cứu về tất tật mọi thứ, nhạc sĩ, nhà thơ..., như bố của Tobie - nhà khoa học Sim Lolness, và, không thể thiếu, những kẻ cai trị trên đường truy đuổi người anh hùng dưới cái nhìn gom những kẻ bất trị, người yếu thế... để dễ bề kiểm soát, phục vụ cho nhóm thống trị 

đằng sau cuộc phiêu lưu trong thế giới tiểu thụ nhân đầy chất thơ của Timothee de Fombelle là những suy tư về sự chung thủy, lòng khoan dung, lẽ công bằng, tình yêu tình bạn và sự gắn bó giữa các tộc người, sự kính ngưỡng với tự nhiên và trí tuệ bản năng của tất tật sự vật trong thế giới ấy. Gấp sách lại, khép lại câu chuyện Tobie Lolness, người ta không nhìn thế giới cây cỏ như trước được nữa, thật khó hình dung cái nhìn ngây ngô đã từng tồn tại; đây có lẽ làm cảm giác chung mỗi khi hiểu thêm chút ít một về tự nhiên

"nhìn từ phía các thiên thần, những ngọn cây như thể chùm rễ uống lấy bầu trời" [Rilke]

ps. phần một Ngàn cân treo sợi tóc viết hay hơn hẳn phần hai Đôi mắt Elisha dù phần hai kịch tính hơn

Louis Sachar

đọc Holes - Những cái hố lâu rồi, sau đó Bước nhỏ vào đời [đều cùng 1 đơn vị làm sách, tên Thương Huyền], có thể xem là phần tiếp nối của Những cái hố [nhân vật chính là 2 cậu thiếu niên khác, cũng từ trại cải tạo thiếu niên ở Holes mà ra]. Quá thích ý tưởng mỗi đứa trẻ 15-17 tuổi trong trại cải tạo phải chịu hình thức lao động như tra tấn: mỗi ngày phải đào một cái hố cao bằng cái xẻng 1.5m, các chiều còn lại của cái hố cũng phải đủ cho cái xẻng quay ngang; dưới bầu trời chỉ có nắng nóng, trên một vùng đất như dính lời nguyền, khô hạn không mưa không có nguồn nước để có thể tắm táp quá 4', chưa kể tới rắn đuôi chuông, bọ cạp [Holes có nhắc đến thằn lằn đốm vàng gieo cái chết chắc chắn chết, nhưng không biết loài này có không nhỉ, vì thấy khoa học bảo chúng không độc], đào tới lúc nào xong 1 hố mỗi ngày thì mới được nghỉ... như tự đào hố chôn mình. Chúng nói, cái hố đầu tiên bao giờ cũng khó nhất. Rồi chúng lại nói, cái hố thứ hai mới là hố khó nhất [vì, sau cái hố đầu tiên, cơ thể đau đớn vô cùng, lại tiếp tục những đau đớn thể chất khác]. Rồi chúng nhổ nước bọt vào cái hố mỗi khi ngày đào hố được dừng lại, tức chúng đã hoàn thành cái hố của mình và vỗ vai nhau: cái hố nào cũng là cái hố khó nhất vì công việc địa ngục này dường như lặp lại đến vô tận etc.

nên khoảng 7-8 năm sau, có bản dịch mới Holes - Hố, tôi lại mua tiếp, lại đọc. Chưa dừng lại, khi thấy hiệu sách quen bán Holes, ấn bản kỉ niệm, tôi lại mua tiếp. Và đêm qua tôi phải đọc Holes vì đã mua nó, tôi phải thực hiện cam kết đi vào lòng đất của mình: hễ cứ là sách tôi mua vào nhà thì tôi phải đọc bằng hết

letter to my mother

lão công tử gửi kèm quyển sách vào cùng các phong chocolate, quyển sách cũng không phải lão chủ định mua; không ngờ chính nhờ nó mà bánh kẹo lão gửi tú ăn lần này lại là đợt bánh kẹo tú ưng ý mỹ mãn nhất

vừa mở quyển sách ra, đọc trang đầu tiên, đúng là Simenon của tôi rồi. Cứ thế ngồi đọc giữa trưa Hà Nội 45 độ xê, quyển sách 57 trang hết trong nháy mắt. Viết về bố mẹ trên giường bệnh, hay, ngày cái chết đến dịu dàng, hay, đó là thời điểm nhà văn nhất định phải viết gì đó về người đã từng nằm kia, đã hiện diện "you were still a stranger to me"... đến lúc này tôi chỉ nhớ được Simone de Beauvoir với Một cái chết rất dịu dàng, Paul Auster qua Khởi sinh của cô độc [nhưng mà quyển nào của Paul Auster mà chẳng hiển hiện hình bóng một người bố], còn Camus Người xa lạ thì không nhằm đến hình ảnh bố mẹ trong suy nghĩ của một người nhìn lại cả cuộc đời làm phụ huynh hiện diện trong cuộc đời người con, Người xa lạ là cái phi lý chung của đời người. Có lẽ phải tìm đọc Pedigree của Simenon 

những ngày nắng nực đỉnh điểm như thế này, buổi trưa chính là thời gian đọc sách hưởng thụ của tôi vì đường phố rất vắng, mọi người đã vào hết điều hoà hoặc đang ở đâu đó lánh nắng nóng; chỉ còn mình tôi trưa vắng không ngủ như mọi ngày, ngồi hay nằm oằn èo giữa nhà đọc sách, với cái quạt trên cao quay quay, mồ hôi nhớp nháp trên da nhưng tôi vẫn khoẻ mạnh tỉnh táo không lờ phờ vì sức đốt của mặt trời :)

Hattie big sky

bây giờ có cho 1 mình nhận thừa kế quyền sử dụng đất một mảnh đất công có điều kiện [1, phải xây nhà và dựng hàng rào quây đất, 2, phải trồng cây 1/8 diện tích, 3, hoàn thành trong 3 năm kể từ ngày nhận đất], diện tích khoảng 300 mẫu, cỡ 100 ha, ở một vùng đất "bánh vẽ" thì tôi cũng chịu, ngang với bảo gánh nợ xấu ngân hàng trên vai

thế mà Khoảng trời mênh mông viết dựa trên câu chuyện có thật về bà cố của tác giả [nên câu chuyện tái hiện cả làn sóng bài xích người Đức ở Mỹ, dịch cúm Tây Ban Nha, những người Mỹ đi lính chiến đấu ở chiến trường Pháp...]. Hattie trong truyện 16 tuổi sống cảnh sớm mồ côi bố mẹ, nay đây mai đó ở nhờ nhà họ hàng, với 400 đô bố mẹ để lại, 1 con mèo, 1 quyển sách nông nghiệp cơ bản cùng vài vật dụng... tiến thẳng đến vùng đất cằn cỗi khắc nghiệt Tây Montana với lòng hân hoan hy vọng tràn cung mây "mảnh đất của mình". Khác với Hattie trong truyện, người đã không nhận được quyền sở hữu đất công thì, người bà cố của tác giả đã hoàn thành các hạng mục điều kiện, không phá sản [phần lớn những người nhận đất công thời điểm ấy đều phá sản, khánh kiệt] và nhận được quyền sở hữu đất

câu chuyện diễn ra vào những năm đầu thế kỷ 20 ở Mỹ với làn sóng nhận đất công như một cách khuyến khích mở rộng đất đai sinh sống, cơ hội cho mỗi người đang mong muốn có kế sách sinh nhai, còn chính phủ thì muốn mở rộng mạng lưới đường sắt. Hơn 1 thế kỷ trước có một cô gái trẻ đã làm được điều như vậy, một tinh thần tiên phong và nghị lực phi thường

chứ tôi thì... đi đóng cửa sổ thôi, trăng sao gì nữa, trời sắp mưa rồi. Đôi vai này không ngoan, hay căng cứng đau mỏi cổ vai gáy, nhưng sợ mưa gió như thường. Một nhân vật trong Nausea của Sartre có nói đại ý, khoảnh khắc ngay khi bắt đầu, phải nhảy ngay, ngay, xuống vực thẳm, bởi nếu nghĩ thì sẽ không làm :))); điều này không chỉ đúng với tình yêu, mọi passion nhớ :))); mà tôi thì lười, sự lười thì luôn đi kèm lìu tìu, chỉ có lười nhác là lên hương vĩnh cửu không suy suyển thôi ha ha ha. 2 năm trước tôi tính bỏ nhà đi hẳn tìm đường cứu mình, bạn bảo lên Lai Châu có đất mặt đường [hay qua Yên Bái ở đồi sẵn người quen etc.], có nhà, ở hẳn được [họ lại mong quá], có 1 đêm với chuột thôi [không nói gì đến rắn :)))] đành lủi thủi về lại HN cãi nhau với bố tiếp đòi quyền sống chết. Hèn, được cái thật thà thẳng thắn thừa

just be a dream

mấy tháng trước đọc Con gái của thời gian, có lúc tưởng như mình đang đọc tiểu thuyết lịch sử, nước Anh thế kỷ 15 thời Richard III; còn hôm nay đọc Tôi là Coriander - một quyển dòng young adult, bối cảnh nước Anh Cộng hòa thế kỷ 17, thời kỳ Cromwel sau khi phe Bảo hoàng bị đánh bại [Bảo hoàng và Thanh giáo] trong cuộc Nội chiến và vua Charles I bị xử tử đầu năm 1649 [là đọc truyện nên tôi mới biết, chứ tôi sử sách là mù tịt, sử ta tôi cũng mù luôn]

truyện đưa người đọc về thế kỷ 17 Anh và còn cho tiến vào một thế giới khác, như cổ tích [motif sau khi hoàng hậu mất, vua cha đã để nàng công chúa con mình rơi vào tay mụ dì ghẻ phù thủy etc.], nơi có phép thuật, các phương thuốc, lời nguyền, cái bóng hội tụ ánh sáng vĩnh hằng, phép màu... những điều không thuộc về thế giới này - nơi của cây Thập giá và vị Chúa bị đóng đinh câu rút. Nó làm tôi nghĩ đến A midsummer night's dream, Shakespeare dùng "past the wit of man" và rất nhiều đoạn vào khúc gãy của thời gian giữa 2 thế giới, Coriander làm tôi nghĩ đến một cảnh trong Giấc mộng đêm hè, đại để, khi những người yêu nhau tỉnh giấc, họ cho rằng tất tật những gì đã xảy ra chỉ là một giấc mộng, chúng không có thực; tất nhiên câu chuyện Tôi là Coriander thì không phải những đôi tình nhân nghĩ thế, mà nỗi nhớ mong người mình thương yêu, gia đình êm ấm bỗng chốc tan biến... khi mất dần niềm tin, người thân như tự mình thổi tắt từng ngọn nến hy vọng, sự tuyệt vọng bủa vây thì người ta cũng rơi vào mộng, mộng dữ ngay cả khi đang thức [nếu nghĩ được, khi đang ở thế giới khác, rằng, thế giới mình vừa bỏ lại là just be a dream, cũng có chút an lòng giả tạm, cho đến lúc từ giấc mơ trở về thế giới mộng dữ, trở về một lần nữa ác (mộng) hơn hay đang ở trong nó thì ác hơn, ai biết]

dù câu chuyện có thế nào, tất nhiên rồi, đến cuối cùng chuyện sẽ đi con đường của nó, dòng young adult mà. Mọi thứ sẽ tốt đẹp cả thôi :p, thế giới này người ta cũng thường nhẩm thần chú như thế để tiếp tục sống, không chỉ trong các câu chuyện young adult đâu :p

if we shadows have offended
think but this, and all is mended
that you have but slumber’d here
while these visions did appear
and this weak and idle theme
no more yielding but a dream
[Puck, act V, scene 1, A midsummer night's dream - Shakespeare]

có thực không

thế giới những câu chuyện loài vật thường làm cho đứa trẻ băn khoăn và chúng mang nó đi hỏi ai đó, mà chúng cho rằng có thể cho chúng câu trả lời, rằng: những điều kể trong truyện có thật không, ý là thực sự đã xảy ra như thế í, những con chim con chuột con lợn con chó con mèo con voi con khỉ vân vân và vân vân, chúng có thể nói khóc, có thể nghịch đùa đi học như bọn con [trẻ con] í 

cuộc đời ở đây chỉ là một dạng cuộc đời, vẫn luôn có những cuộc đời trong thế giới của các câu chuyện, trong trang sách, trong những quyển sách đã được đọc được hiểu, thậm chí hiểu sai và, cả những quyển sách còn phong kín; dẫu đó cũng chỉ là một dạng cuộc đời vì có thế nào, trong tâm tưởng mỗi người, vẫn luôn có những cuộc đời, cả khi thức và khi mộng mơ. Những khả thể vẫn luôn ở đó, không cánh cửa nào đóng im ỉm trước mỗi người đọc

famous

Người nổi tiếng và tôi là tiểu thuyết dòng young adult, tác giả Todd Strasser; tôi chưa đọc tác giả này bao giờ, mua nó vì người dịch Nhã Thuyên. Câu chuyện được viết xen vào nhau bởi 4 nhân vật đứng các chương: Jamie thợ săn ảnh, một fan hâm mộ, một người nổi tiếng và một đại diện pháp luật; lấy cô bé Jamie lớp 10 làm nhân vật trung tâm, nổi tiếng nhờ những bức ảnh cô bé chụp người nổi tiếng và cô bắt đầu sự nghiệp của một paparazzi song song với việc học, các mối quan hệ bạn bè, sở thích... của một cô bé trung học đúng tuổi của mình

vì bắt đầu với sự nghiệp săn ảnh người nổi tiếng nên dần dà cô bé cũng bị cuốn vào thế giới người nổi tiếng và danh vọng, đặc biệt khi ở tuổi nữ sinh trung học, cô sở hữu những bức ảnh nhạy cảm của một ngôi sao tuổi teen đang lên. Lúc này, nó đánh vào đạo đức và những lựa chọn cá nhân của cô bé trên con đường chạy theo dục vọng được công nhận, được nổi tiếng

câu chuyện không lạ khi hỏi một đứa trẻ: chúng muốn làm gì khi lớn lên, lớn lên muốn làm gì; càng cộng thêm một tuổi qua mỗi năm tiểu học, chúng sẽ nói với ta chúng muốn giàu, thay vì những năm mẫu giáo chúng nói chúng muốn lái máy xúc, chú lính cứu hỏa, siêu nhân giải cứu thế giới, cô bảo mẫu chăm sóc em bé, cô giáo, y bác sĩ cứu người... Ở thời chúng ta, hiện nay, ngay thời điểm này, bọn trẻ con của loài người cho câu trả lời chiếm tỉ lệ cao lừng lững, chúng muốn làm người giàu và nổi tiếng, hay "cháu muốn làm tóp tóp". Các Đấng trên cao ơi, lũ trẻ của loài người cho rằng trên đời này có nghề nghiệp tên giàu và nổi tiếng

hôm qua trong lúc tôi nói chuyện với mấy người tuổi tôi, đứa trẻ ngồi bên nghe được chuyện về một cậu bạn tôi vừa làm công việc cậu ấy được học hành đào tạo, vừa chơi nhạc lập band theo đuổi sở thích; đứa trẻ 12 tuổi ngồi hỏi tôi: chú ấy có giàu không ạ, có nổi tiếng không, có được lên mạng không, được bao nhiêu lai, nhiều người theo dõi không etc. Thời chúng ta những nghề: không nghề [tức, đống nghề thì... trết]

Bob - a street cat

tự truyện của James Bowen [được chấp bút] - một nhạc công sa cơ lỡ vận đang phục hồi sau cai nghiện với người bạn là một chú mèo hoang, được xem như duyên số [James Bowen được nuôi dưỡng như người Thiên Chúa, nhưng rất thích giáo lý nhà Phật (xưa M. bạn tôi cũng vậy, anh luôn thấy giáo lý nhà Phật sâu rộng và đầy đủ)], mèo Bob. Gặp nhau, đôi tâm hồn được nghỉ ngơi, người và mèo gặp nhau như gặp được cái xuồng cứu mình trong cảnh lênh đênh lạc trôi vô vọng giữa dòng nước lớn

phần lớn người ta nghiện bởi cô đơn. Tôi luôn khâm phục những người có thể cai sống heroin, không ai có thể biết hay hiểu họ đã trải qua những gì. Ở các nước phương Tây, quá trình cai nghiện heroin sẽ được chuyển từ heroin sang methadone, người cai nghiện sẽ phải kéo rất dài quá trình uống methadone rồi giảm liều cho đến ngày được các bác sĩ, chuyên gia cho thử ngắt hẳn methadone, chỉ 48 tiếng không methadone đã rất khủng khiếp rồi, rồi chuyển sang subutex, đến được bước này thì rất gần với việc mình có thể được xem là người bình thường, không nghiện không phụ thuộc thuốc gì [chắc khổ sở như vậy nên với người nước ngoài, ngồi vạ vật với tờ bìa xin tiền vì tôi nghiện, là bình thường, cảm thông được; tôi thương người nghiện, thương theo nghĩa làm người quá khổ, nếu không may nghiện thì cũng vì quá cô đơn, muốn chơi gì đó cho quên thực tại và, cai nghiện, tôi nghĩ, quá cả thử thách thăng tiên nếu có thể cai được, nên tôi thương, chuyện thi thoảng cho tiền người nghiện tôi cũng không tiếc bao giờ; còn những người chơi cocain, một số nước ở sân bay, khi chó nghiệp vụ ngửi ra mùi, nếu khám ra lượng nhỏ và được giải trình là trữ để sử dụng cá nhân thì cũng được cho qua, hình như Úc là thế]. Mô hình uống thuốc để cai nghiện này, gần nhà tôi đã có chú thành công; sau 30 năm nghiện hút chích đủ cả, uống thuốc cai nghiện ròng rã gần 3 năm, thuốc lấy ở trung tâm y tế quận, cuối cùng đã trở về làm người; động lực lớn nhất với chú ấy là các con đã lớn, không thể để chúng nhìn bố mình như "thằng nghiện" mãi được. James Bowen trong tự truyện Bob chú mèo đường phố từ khi có Bob, cũng cố gắng nắm lấy cơ hội của mình, cơ hội được trở về làm con người đúng nghĩa, đến cả việc đi đến trung tâm nhận thuốc phục hồi sau cai heroin, anh ta cũng đi 1 mình, không muốn mèo Bob biết đến một quá khứ lãng phí cuộc đời đã qua

vẫn một câu cũ, thánh thần cũng có quá khứ, tội đồ vẫn có tương lai. Lựa chọn nào cũng có kết quả, hệ quả cùng tất tật liên đới của nó đi kèm. Chọn gì cũng được, đi đủ xa thì đều đến được nơi nào đấy như con mèo trong Alice phán; vẫn thần chú cũ: nói được làm được, làm được chịu được, chịu được dọn được 😛

Anne Fine

đây là tác giả viết truyện thiếu nhi hiện đại tôi thích nhất. Ảnh 1 là thứ tự xuất bản nguyên tác. Ảnh 2 là thứ tự đọc của tôi, mở màn là 2011 với Những em bé bột và Trò đùa của Tulip. Đến giờ với tôi ấn tượng vẫn là Trò đùa của Tulip [The Tulip touch], ngay sau đó là Những em bé bột; 4 quyển của NN tôi đọc trong yêu thích chung cuộc và tôi vẫn sẽ đọc Anne Fine nếu tiện có sách, nhưng bảo ấn tượng như Tulip hay Em bé bột thì không. Trò đùa của Tulip cũng là quyển có màu sắc khác hẳn trong sự nghiệp của Anne Fine; câu chuyện được Anne Fine viết trong dòng sự kiện về một vụ án có thật, tôi nhớ mang máng thế, 2 đứa trẻ 10 tuổi đã cùng nhau khiến 1 đứa bé 2 tuổi tử vong; tất nhiên câu chuyện Tulip không kể về vụ án ấy, nhưng sự kiện này tiếp tục nỗi suy tư âu lo mang tính kinh điển: bản chất là xấu xa tội lỗi hay do nuôi dưỡng môi trường; điều khiến Anne Fine chọn cái kết lửng cho Trò đùa của Tulip là trong sự kiện có thật kia, cách một bộ phận người lớn phản ứng như những người vô sự không liên quan, gần như là đòi trừng trị 2 đứa trẻ 10 tuổi theo lối, nhốt chúng lại và ném chìa khoá đi

năm ngoái trong một đợt thanh lý sách hộ bạn, bạn tôi không có đủ Anne Fine vì cô ấy mua theo tôi, chứ không đọc nên không cập nhật sách Anne Fine đủ; trong số người vào hỏi mua Anne Fine, có hỏi tôi có quyển abc xyz của Anne Fine không, tôi nói có nhưng khả năng cao sẽ không pass, khi nào gặp tôi sẽ vợt hộ. Trong lúc nói chuyện qua lại về Anne Fine, chúng tôi cùng nhau nói về Trò đùa của Tulip, ý nghĩ của chúng tôi về cái ác tồn tại trong mỗi đứa trẻ [nên tôi đã có ý nghĩ, nếu gặp quyển bạn ấy thiếu, tôi sẽ vợt và tặng luôn vì đây là người duy nhất đọc Anne Fine mà tôi biết tại thời điểm đó]

nhờ đọc Anne Fine tôi mới biết ngoài Carnegie dành riêng cho văn học thiếu nhi-thanh thiếu niên thì còn có Whitbread hạng mục cho văn học thiếu nhi [quyển Bí ẩn về con chó lúc nửa đêm của Mark Haddon giành giải này]. Vừa rồi tôi băn khoăn tại sao những năm gần đây tôi không đọc trúng quyển văn học thiếu nhi-thanh thiếu niên nào giải này, thì mới hay biết Whitbread đã đổi nhà tài trợ, thành giải Costa [Costa hình như là công ty con hay một nhánh của Whitbread thì phải] và giải này cũng ngừng hoạt động từ 2022

Tim Bowler - Mark Haddon

2 tác giả Anh viết cho thiếu nhi - thanh thiếu niên; Tim Bowler viết đều tay hơn còn Mark Haddon quyển Bí ẩn về con chó lúc nửa đêm, 16-17 năm trước khi đọc nó lần đầu, tôi quá thích nên đã ngồi gõ lại nó để lưu vào blog, nhưng đến quyển Bùm thì tôi hạ nhiệt hẳn; cũng không rõ trong khoảng 5-7 năm gần đây, 2 tác giả này có quyển nào được dịch thêm chưa, nhất là Tim Bowler có vẻ ít người đọc, từ 14 năm trước ngay khi BV làm đầu đầu tiên đã như rơi vào thinh lặng rồi

hôm trước có đứa tiểu iêu bảo nó không hợp văn học Anh nên chưa để ý Edith Wharton vội; tú bảo tú cứ đọc theo cách các quyển sách chỉ dẫn tú đi tiếp nhưng tú luôn ưu ái văn học Anh, chất phớt ăng-lê, dù tú đọc nhiều Pháp, Đức :p

Berlie Doherty

 

văn học thiếu nhi - thanh thiếu niên, tôi đọc nhiều Newbery, nhưng thích Carnegie hơn. Berlie Doherty đến với tôi lần đầu khoảng 15-16 năm trước với Dear Nobody [ngôn ngữ dịch miền Nam], một câu chuyện điển hình lứa tuổi thanh thiếu niên, không lạ lẫm chút nào, cuối cấp - trước thềm Đại học, Cao đẳng bỗng nhiên có bầu, hai đứa trẻ tồng ngồng mới lớn tính thế nào và khi nhìn vào nó, lịch sử mỗi gia đình, những câu chuyện tình yêu tuổi trẻ, các cuộc hôn nhân thế hệ trước còn lành lặn hay đã tan tành đều lần lượt được nhìn lại với con mắt tỉnh táo khách quan đúng nghĩa hơn; kết chuyện không trọn vẹn như nhiều kịch bản ngoài đời chúng ta đã biết, trọn vẹn theo nghĩa dù là quyết định của hai đứa trẻ hay của những người lớn thì cũng đều là những quyết định đã tính nhiều bước, kết chung cuộc; nhưng kết chuyện của Dear Nobody là một cách giải quyết cho mỗi cá nhân được độc lập là chính mình, cho dù vì bất cứ ai thì trên hết hãy cho mình được là chính mình đã

1-2 năm sau Dear Nobody, Hoàng tử bất đắc dĩ và Mặc cả ở xứ tiên, đến với tôi. Màu sắc của chúng là màu sắc thần tiên kỳ ảo, du dương trí tưởng tượng bồng bềnh như mộng một giấc đẹp ngay khi ta đang thức

ps. một nhân vật thày giáo dạy Văn [2 đứa trẻ nhân vật chính, 1 đứa sẽ cao đẳng nhạc, 1 đứa sẽ đại học văn] trong Dear Nobody có nói, đại ý: ngôn ngữ là sức mạnh, văn chương là tình yêu, thi ca là cái nuôi dưỡng tâm hồn. Tự nhiên tôi thấy người lười như tôi sao lại "giàu có" như thế này được, tôi tiếp tục nạp dinh dưỡng bằng một bài thơ của Yeats 😛

Kate DiCamillo

 

lần đầu tiên tôi đọc Kate DiCamillo là 1/6 [tôi có thói quen mua cho mình quà 1/6, thường là sách, ngày này tôi hay có chút mong ngóng được cho quà, tính khí trẻ con thế thì biết phải làm sao, thi thoảng tôi cũng vòi ai đó mua sách như món quà 1/6 cho tôi, nhưng tôi chưa từng vòi bất cứ gì từ bố mẹ mình] cách đây 15 năm, đó là Edward Tulane. Vì quá thích thỏ sứ, trong cùng năm 2010 ấy, tôi tiếp tục với Despereaux và Winn-Dixie. Khi đã đọc 3 quyển của DiCamillo rồi, tôi mới nhìn "DiCamillo" mà mình viết, tự hỏi cái họ này thì liên quan gì đến nước Mỹ chứ, chắc phải mạn nào đó Ý Tây Ban Nha etc.; hoá ra Kate DiCamillo là người gốc Ý. Thứ tự đọc của tôi chính vì thế như ảnh 1; sau đó, NN đã nhanh chóng xuất bản các tác phẩm mới của DiCamillo, rất nhanh chóng và tôi lần lượt đọc quyển thứ 4 năm 2011, quyển thứ 5 năm 2016 và quyển gần nhất là 2025

về sau, tôi mới biết thứ tự viết của DiCamillo như ảnh 2. Kate là người Mỹ gốc Ý, lớn lên ở Florida, chuyển đến sống ở Minnesota những năm hai mươi tuổi; chính nỗi nhớ nhà và mùa đông buốt giá ở Minnesota đã thôi thúc Kate viết Bởi vì Winn-Dixie, đó chính là tác phẩm đầu tay, không trách nó hồi cố, màu sắc cũng khác 2 quyển Despereaux và Edward Tulane ngay sau. Hôm qua đọc Raymie - Nữ hiệp mộng mơ, câu chuyện bối cảnh 1975 và chi tiết cho biết cô bé Raymie 10 tuổi, tôi liền nhẩm nhẩm 1965, vậy là tính cách, sở thích, tâm trạng... của các cô bé sinh năm 1965 vào thời điểm năm 1975 ở Florida sao [nơi Kate lớn lên], rồi tôi nghĩ có lẽ đang là một cách viết lại, viết tiếp và phóng tác chính mình, chỉnh đốn các ký ức, nhà văn đang thực hiện công việc ấy cho, trong và trên chính chất liệu là mình. Kate DiCamillo sinh năm 1964

sáng nay tôi có một đoạn voice chat với bạn nói về Ryu Murakami tác giả tôi đã gả đi từ 2 năm trước, bạn hỏi tôi còn sách của Ryu không vì bạn chỉ có quyển gần nhất ở Vn của ông í, lại là quyển tôi không có không đọc và không có ý định mua. Tôi nghĩ về những nhà văn tôi đã đọc, đã gả đi tủ sách khác; một cảm giác khoan khoái dễ chịu, không tiếc nuối. Tình cảm đã có giữa các bên, dù có ở đâu, lúc nào thì đã có những ngày, những trải nghiệm thuộc về nhau; tính sở hữu gay gắt không còn tồn tại nữa [bảo không lưu luyến là nói dối lòng, điêu dân], ai cũng cần đi tiếp và tiếp tục những trải nghiệm vì chỉ cần ai đó sẽ đến, ai đó đến, tiến tới chủ động thì đều là người xứng đáng, như câu chuyện thỏ sứ Edward Tulane

ps. những sách trong khoảng đọc 3-4 năm gần đây, còn rất ít quyển tôi ký vào và ghi ngày tháng đọc xong; còn thò bút viết vì còn nghĩ "của mình, mãi là của mình" nhưng mà làm gì có thứ gì mãi là của mình; ký ức kỉ niệm [y dài i ngắn, thói quen] là thứ sở hữu duy nhất, chẳng phải rồi cũng bồng bềnh một phần... bình thản thôi, bà già

nữ hiệp mộng mơ

lâu lắm rồi, tôi xem the voice Mỹ hay một chương trình cuộc thi hát nào đó ở Mỹ [không phải Anh dù tôi thích xem the voice Anh, Đức hơn, tôi nhớ rõ Mỹ vì người Anh nói khó nghe rõ lắm, còn Đức thì tôi chịu rồi], có một cô gái trả lời phỏng vấn lý do cô ấy đến với cuộc thi, đại ý: cô ấy muốn xuất hiện trên phương tiện đại chúng, càng vào được sâu các vòng trong thì càng tốt vì cô ấy mong rằng ở nơi nào đó bố cô ấy nhận ra con gái của mình đã lớn khôn và tài giỏi thế nào, ông đã bỏ đi khi cô 17 tuổi và gần 10 năm rồi cô chưa được nhìn thấy ông, chỉ muốn nói, nếu lúc này ông có vô tình nhìn thấy con gái, rằng, con rất nhớ bố...

cô bé Raymie trong truyện cũng như vậy, muốn tham gia cuộc thi, mong chiến thắng, để ở đâu đó, người bố bỏ đi cùng người phụ nữ khác có thể nhìn thấy cô bé và trở về. Một ý nghĩ và hành động can đảm, thừa nhận mình cần một ai đó, ngay cả khi người ta không đặt mình ở vị trí quan trọng. Không ngạc nhiên khi nhân vật 10 tuổi này đã luôn hành động như một nữ hiệp. Một nữ hiệp mộng mơ - Raymie Nightingale [tôi đổi họ cho nhân vật đấy :), Nightingale là cái họ gắn với lịch sử điều dưỡng, cũng là một nữ hiệp]

giọng nhỏ thì thầm

Những kẻ tuyệt vọng của Minh Tran Huy [Trần Huy Ngọc Minh] - nữ tác giả Pháp gốc Việt có câu chuyện làm người đọc nghĩ nhiều đến Annie Ernaux [ngay cả chi tiết phá thai ở Những kẻ tuyệt vọng, cũng khiến nghĩ đến Ernaux; ngoài ra, Jane Austen, Emily Bronte, Edith Wharton...], lưu vong giai cấp; ở đây, nổi bật hơn, là lưu vong văn hoá. Giọng của Ernaux thì luôn trung tính, gọn, có thể cho là bàng quan, mỗi khi nói về xuất thân gốc gác của mình, còn Minh Tran Huy thì cầu kỳ, ẩn dụ, chất liệu cổ tích dân gian Việt Nam rất hay được sử dụng như một quy chiếu văn chương [một trong số đó là sự tích trầu cau, khi nghĩ lại sự tích này, tôi nghĩ đến 3 thứ trầu - cau - vôi nghiền nát cùng nhau tạo thành màu đỏ bã trầu, như máu, phải nghiền nát cùng nhau mới tạo ra thứ như máu, chung một huyết mạch; thật dã man, nghiền nát cùng nhau]

câu chuyện mở màn tưởng như một truyện trinh thám với các chương được kể xen kẽ nhau 2 giọng: Lise - nhân vật chính và Người kia - giọng khách quan, mà đến nửa sau người đọc mới đoán ra Người kia là giọng ai; rồi nhận ra nó là một truyện tâm lý tình cảm, tâm lý xã hội có một mở màn khoác vỏ bọc trinh thám "hai người họ không tài nào yêu nhau theo cùng một nhịp, mỗi người luôn chậm hay nhanh hơn người kia cho đến khi cái chết cuối cùng mới tìm được cho cả hai một thoả hiệp..." [chuyện ái tình không cho phép giọng nhỏ thì thầm trong mỗi người lên tiếng, dù nó luôn thì thầm thì thầm thì thầm những lời đúng, nhưng chuyện ái tình thì làm sao mà biết đúng sai được :)))]; đến những chương cuối lại như một truyện liêu trai, không khí gothic...

Những kẻ tuyệt vọng do Thuận dịch, là tiểu thuyết thứ 3 hay 4 của Minh Tran Huy, không biết những tiểu thuyết trước thế nào, nhưng Những kẻ tuyệt vọng có đoạn kết bị non, tôi đoán đây không phải tiểu thuyết đặc sắc nhất của Minh Tran Huy nên nếu có dịp thuận tiện, tôi sẽ tiếp tục đọc tác giả này, bởi yếu tố tôi đánh giá cao chính là giọng của cô ấy, chịu ảnh hưởng của văn hóa Việt Nam nhưng không phải giọng văn chương Việt đương đại. Như Thuận, trong 9 quyển thì ngoài T mất tích, 8 quyển còn lại vẫn đậm màu văn chương Việt đương đại, 1 số trong đó đã xuất bản tại Pháp, quyển mới nhất Thuận còn viết thẳng tiếng Pháp. Còn Minh Tran Huy thì giọng văn chương Pháp, theo như Thuận nói trong Lời nói đầu, Minh Tran Huy cùng những tên tuổi khác "đang làm nên cái gọi là văn chương gốc Việt"

trong hiệu sách

vui và buồn, đọc để mà thở dài :))). Được gợi hứng từ "Weird Things Customers Say in Bookshops" của Jen Campbell [bản dịch tiếng Việt của nxb Kim Đồng trong ảnh], Shaun Bythell viết The Diary of a Bookseller ghi lại hơn 1 năm những chuyện trong và xoay quanh hiệu sách cũ mở ở thị trấn quê nhà. Shaun Bythell đã trải qua những ngày nhộn nhịp, căng thẳng, trầm lắng, khó hiểu kì quặc và nhận ra, như George Orwell nói trong Bookshop Memories [một quyển sách ảnh hưởng đến Bythell nhiều và nghĩ, đáng ra mình nên đọc nó trước khi mua lại hiệu sách cũ The Book Shop ở tuổi 31] rằng: many of the people who came to us were of the kind who would be a nuisance anywhere but have special opportunities in a bookshop [cái tính quái ác của tôi đến đây lại cười, may quá nó còn biết thở dài]

một thị trấn là một thị trấn khi và chỉ khi nó có hiệu sách. Nếu không có, nó biết, có thể người ta vẫn gọi nó là thị trấn, nhưng, nó cũng biết, nó không lừa được ai cả

Thuận

Barthes từng nghĩ văn chương phải nhường chỗ cho tự thuật và, Thuận đã thực hành ý nghĩ ấy. Tất tật các nhân vật của Thuận không hoàn toàn là Thuận, đương nhiên, và, cũng không xa những chi tiết cá nhân Thuận, có thể, đó là cách để tự hiểu mình, chỉnh đốn và viết lại ký ức của mỗi người

Made in Vietnam có thể đọc online trên chính wordpress của Thuận; đây là hình thức viết quen thuộc của Thuận, ngay cả khi lấy T mất tích làm quyển vạch ra giới tuyến viết trước và sau T thì phong cách Made in Vietnam vẫn còn trở lại ở nhiều quyển khác, những câu chuyện dù bối cảnh VN đương đại hay xen kẽ trời Tây, nhưng vẫn sẽ nhắc nhiều đến thể chế, vết hằn lịch sử, di cư nhập cư và cách con người phải tồn tại qua những nút thắt cổ chai đó, người ta được sách vở dạy rằng: "tôi tư duy nên tôi tồn tại" còn các nhân vật của Thuận nói "ở VN cuộc sống dạy: "tôi tính toán nên tôi chưa chết""

Chinatown là quyển có phong cách viết và nhịp khác nhất trong 9 quyển, bắt đầu từ đây, ý nghĩ liên hệ nhân vật và người tạo ra nhân vật - nhà văn Thuận, hình thành; một người đọc thông thường tự nhiên sẽ hình thành ý nghĩ như vậy. Chinatown tôi đọc ngày 7 tháng 7 năm 2009, hôm nay nhìn lại nó tôi mới nhận ra gần như tròn 16 năm; nó vẫn lưu lại trong tôi là một quyển tiểu thuyết có cách viết, nhịp ấn tượng với tôi tại thời điểm đọc nó; hôm qua tôi vẫn chọn nó trong 2 quyển thích nhất của Thuận

Paris 11 tháng 8 là quyển yếu ớt nhất trong 9 quyển. Ngay cả so nó trong bộ 3 gồm cả chính nó, Made in Vietnam, Chinatown, tạo ra 3 cái tên với 3 vùng địa lý dù bối cảnh trở đi trở lại Paris Pháp, Saigon Hà Nội VN, thậm chí Nga... nhưng nó lại là tiểu thuyết đặc phong cách VN những năm 2000. Tại sao đã viết được Chinatown rồi Thuận lại có thể viết Paris 11 tháng 8 nhạt như thế; có thể xem là kết của một chặng

để mở một chặng mới, một cú tạt đường đổi hướng rồi xuất hiện T mất tích. Lần đọc lại này, T mất tích vẫn đứng đầu yêu thích của tôi trong 9 quyển Thuận viết. Nó đúng một tiểu thuyết mà người ta cầm đọc không cần ngó tên tác giả không cần care tác giả này từng đã viết gì và khi kết thúc quyển sách người ta nhận thức "tôi vừa đọc một tiểu thuyết", không một chút tác động định kiến. Một tiểu thuyết rất Pháp và, đến giờ tôi vẫn nghĩ về Céline, Houellebecq khi đọc T mất tích [nhân vật của T mất tích cũng nhắc đến Céline Đi đến cùng đêm]. Thuận thuộc về ngả ấy, có thể lúc viết T mất tích cũng là khoảng thời gian Thuận đọc và dịch Houellebecq, có thể. Cũng từ đây, một cảm giác lơ lửng về xã hội với những con người bức bối trong cái nhàm chán của đời sống được dựng nên và, trở đi trở lại trong những tiểu thuyết sau đó, dù không được làm tới cùng; chính lẽ đó, T mất tích, nhân vật T xuất hiện ngay từ cái tên nhưng cả quyển tiểu thuyết T mất tích, các nét rời rạc, nhân vật T chưa từng xuất hiện, T không phải nhân vật, tên của T có 2 loại dấu, trong con mắt ông chồng Pháp thì cái tên Á châu của T có dấu bên trên và bên dưới, dấu bên dưới không biết đặt vào chữ U hay  🙂. Sau T mất tích, tôi nghĩ Thuận khó viết được gì tiểu thuyết hơn. T mất tích thật

vì ngay sau là Vân Vy. Vân Vy là quyển nhiều đường. Đường ngọt tạo cho người đọc Thuận vui nhất thời với một câu chuyện có vẻ tình. Đọc nó cũng được, không đọc cũng không sao bởi ngay trước đó đã đọc T mất tích rồi, còn gì hơn được nữa ở Thuận

tiếp tục theo đà T mất tích thật là Thang máy Sài Gòn 2013 và Chỉ còn 4 ngày là hết tháng Tư 2015. Cả 2 lại quay về phong cách Made in Vietnam; sau Chỉ còn 4 ngày... tôi đã nghĩ tôi dừng lại Thuận được rồi. Không còn gì

nhưng vẫn là tôi, thấy sách Thuận viết và dịch, tôi vẫn mua và, tôi phải chịu trách nhiệm nên 2 quyển Thư gửi Mina và Sậy là 2 quyển đọc mới hoàn toàn trong lần đọc một vệt 9 quyển lần này của Thuận. Nhân vật chính của Thư gửi Mina là nữ nhà văn gốc Việt sống ở Paris, tên Ma-đam Th 🙂, viết 30 bức thư gửi người bạn Mina gốc Afghanistan mà cô đã mất liên lạc sau ngày họ tốt nghiệp đại học ở Nga 🙂, 30 bức thư được viết trong khoảng hơn 1 năm nhưng tôi nghĩ Thuận đã lồng đã kể gần như đủ chi tiết của nhiều năm viết, đọc và dịch của Thuận [Thang máy Sài Gòn được nhắc đến nhiều nhất, có một quyển gì 2000 tôi nghe quen lắm mà tôi ngại mở ra tìm lại; chi tiết nằm đọc Xạ thủ nằm bắn (Thuận dịch), đọc Duras, Sartre, Modiano (Phố; nhờ thế tôi biết Thuận dịch một quyển của Modiano lấy tên Bé Ngọc, vào wordpress có thể thấy; trong Sậy thì Simenon, Tolstoy, AQ chính truyện Hồng lâu mộng... quyển mới nhất 2025 Thuận viết thẳng tiếng Pháp nhan đề cũng gì gì Tolstoy thì phải) điều tôi không thích là Thuận nhắc đến, trích dẫn nhiều tác giả, nhưng chỉ nhắc, trích những gì được đọc được biết đến phổ biến nhất của tác giả đó, tôi rất không thích điều này khi nhìn người khác đọc; thí dụ cứ Tolstoy là câu điển hình "các gia đình hạnh phúc giống nhau... bất hạnh..." rồi cứ Proust là Swann nhắc cho có]. Thư gửi Mina chỉ thay đổi hình thức giữa việc ta đang đọc tiểu thuyết văn xuôi và ta đang đọc tiểu thuyết là những bức thư [tự nhiên quên cái từ dành riêng cho hình thức tiểu thuyết là những bức thư, Julie hay nàng Heloise đó] còn câu chuyện vẫn là chủ đề quen thuộc. Sậy cũng như vậy [nhân vật chính học văn chương Sorbonne giống Thuận], dù bối cảnh ở Paris Pháp hay Saigon Hà Nội VN thì hôm nay, ta vẫn phải nhìn về những thể chế chính trị, nút vặn vết hằn quá khứ. Thư gửi Mina viết tốt hơn, Sậy 1/3 đầu cũng cho ấn tượng viết ổn định nhưng càng sau càng tuột, đến 1/3 cuối thấy rõ là vụn, nỗ lực vô vọng tìm một cái kết

sau này tôi vẫn có thể tiếp tục đọc Thuận, nếu thuận tiện 🙂 còn mảng Thuận dịch thì tôi vẫn thường theo dõi. Thuận định cư Pháp, một số từ khi viết về VN đương đại dùng hơi lạ, nhưng những đoạn viết về VN cho thấy một Thuận gắt, nó sẽ rất gần với một chỉ mục nhiều người đọc hay đọc ở blog nhilinh "thời chúng ta", Thuận trỏ và gọi tên thời chúng ta sắc hơn phần lớn chúng ta đang sống ở đây, lúc này. Một cá tính không phải vừa 🙂

ps. hôm lâu nói chuyện với một đứa tiểu iêu gần 35 tuổi rồi, trích một câu trong stt của bạn fb có từ "tuột xích" đại ý anh a cô b dân văn khoa tuột xích :))) đứa tiểu iêu này đọc hiểu kém, nó cái gì cũng đòi tra từ điển đầu tiên trong khi ngôn ngữ có tính tượng hình tượng thanh mô phỏng và cho cảm nhận rất tự nhiên, nhất là trong văn cảnh, màu sắc câu cú rõ ràng... nhưng nó cứ đòi phải tra từ, nghe không hiểu là cứ hỏi ngay [mà nhiều việc nếu nghe mà tự nhiên không hiểu thì có giải thích thế nào cũng không hiểu đâu], nó cứ hỏi tuột xích là ý làm sao; tôi bảo nghe câu văn không hiểu à, rồi giải nghĩa cho nó về tuột xích theo cách hiểu của tôi [tôi đã không hiểu sai, dù tôi chưa đọc nó bằng văn bản hay nghe tiền bối nào nói, tôi hay nói tôi nghèo mọi mặt trận là thế]. Nhưng tôi gần như chưa đọc từ "tuột xích" được in vào sách, trước đấy cũng chỉ thấy trong Thang máy Saigon, có lẽ các bạn làm mấy mảng chính trị, báo chí chính thống chắc sẽ nghe tiền bối nói nhiều và nhìn thấy nhiều; trong Thư gửi Mina, "tục xích" "tuột xích" cùng nhau xuất hiện và nó gắn với motif quen một thời chúng ta, được cử đi học đi công vụ ở Đức ở đâu đó thì "tuột xích"/"tục xích" ở Pháp hay đâu đó và không trở về VN - thời ấy người ta nói "dạng tuột xích"/thành phần tuột xích 🙂

T mất tích thật

chưa cần đọc 2 quyển gần nhất của Thuận xuất bản ở VN thì tôi cũng biết Thuận khó lòng viết được gì hay hơn T mất tích; đọc lại T mất tích vẫn thấy đáng, sau T mất tích thì T mất tích thật. Một tiểu thuyết rất Pháp, khác hẳn Paris 11 tháng 8 tên và bối cảnh Pháp nhưng lại là tiểu thuyết rất VN trong giai đoạn những năm 2000 [chán è sorry]

the owl

 

quyển đầu tiên đọc của Patricia Highsmith là Người lạ trên tàu, Highsmith thực hành văn chương homage Poe, Dostoievski không thể tuyệt vời hơn; nên đã tiếp tục đọc Tiếng cú kêu [một nhân vật trong Tiếng cú kêu cũng đọc Quỷ và băn khoăn sao Kirilov phải nói nhiều thế trước khi chọn cái chết, Kirilov thực sự đã nghĩ gì về sự hiện hữu của Thượng Đế, nhân vật này còn biết giữa Yeats, Keats và Blake thì chọn đọc ai mới đúng vào thời điểm mà các suy nghĩ của họ nảy ra...]

một quyển trinh thám thiên về tâm lý nhân vật, đây là thế mạnh của Highsmith và nhiều người chỉ chuyên đọc trinh thám chắc sẽ tiếp tục gặp thử thách với tác giả và phong cách trinh thám này. Tiếng cú kêu thực sự gây bức bối cho người đọc, đọc nó cảm thấy nhộn nhạo trong lòng, lo thay cho các nhân vật mà mình đã chọn lựa đứng về phía họ ngay từ những dòng đầu tiên cho thấy mình đã lựa chọn được nhân vật của mình. Tại sao lo à; vì các kịch bản cuộc đời cho ta bài học, những người không sợ nhiều, cái mà phần đông thường sợ, thì cách hành động, tư duy cuộc sống, số phần của họ sẽ phải chịu các lực giáng khủng khiếp hơn [Ông Trời cho chơi game khó, có thể nghĩ ông ấy là trẻ con thích trêu cợt và hay ghen với con người cũng chẳng ngoa đâu, có gì sai à]. Ở đây là cái chết, nhân vật của truyện đã có những nhìn thấy trước như vậy, tiếng cú kêu
với họ là hiện thân của điều đó [tí nữa tôi phải search xem phiên bản phim của truyện này mới được, xem đạo diễn chọn khuôn mặt diễn viên thế nào, vì tâm lý tất tật các nhân vật trong truyện và phản ứng của họ đều khiến tôi ít nhất cũng phải nhướn mày tự hỏi "thật ư, làm thế nói thế được à"]

tên nguyên tác The cry of the owl làm tôi nhớ đến một bài thơ The owl của Edward Thomas tôi đọc hồi mấy năm trước, tìm hiểu về Edward Thomas cũng vì từ hướng Walter de la Mare của tôi thôi

ps. sách hơi nhiều lỗi typo cho dung lượng khoảng 450 trang khổ cơ bản cỡ chữ to [đọc sách XBK, Forma rồi, nhìn sách gì cũng thấy chữ to như quả trứng gà :p]

#Tiếng_cú_kêu
#Patricia_Highsmith

Marie-Aude Murail

một tác giả hiện đại có mảng riêng viết cho thanh thiếu niên tôi thích. Không giống Neil Gaiman, tôi nghĩ đã đủ, có thể khép lại; tôi vẫn sẽ tiếp tục đọc Marie-Aude Murail, nếu còn được dịch

4 quyển trong ảnh, tôi đọc Oh Boy năm 2010, ngay sau đó là Nỗi niềm anh trông trẻ 2011, vài năm sau Người anh không lớn và gần nhất, hôm nay vừa dứt Tiểu thư Charity. Còn thứ tự sáng tác và xuất bản thì như trong ảnh. Quyển ít ấn tượng nhất là Nỗi niềm anh trông trẻ, 3 quyển còn lại tôi không biết mình thích quyển nào hơn 🙂

charity

lâu lắm mới đọc một quyển tiểu thuyết có thể xem là viết cho thanh thiếu niên, độc giả trẻ, tất nhiên, tuổi nào cũng đọc được nó chứ, mà cảm thấy dễ chịu thích thú như thế này. Nó sẽ là nguồn cảm hứng cho người bị xem là "không đổ vừa" cái khuôn của các chuẩn mực, cũng như "không thích hợp" để làm gì đấy; nhưng nguồn cảm hứng này không viết những lời suông như cháo súp mềm uống ực cũng xong. Một cách để thuần hoá con chim hoang dã của mình và nhận ra giọng chủ của nó, đó là giữ nó luôn hoạt bát, ý chí hoạt bát và sự cần mẫn kiên trì, đừng quên kỷ luật sẽ đưa ta đến được nơi mà dục vọng chỉ có thể "muốn" và, ở đó, tài năng được chín muồi chính trong sự cô độc; hãy nhớ

Tiểu thư Charity được Marie-Aude Murail viết nhiều màu sắc kịch, dựa trên thời thơ ấu và một quãng trưởng thành của Beatrix Potter; lấy bối cảnh nước Anh cũng gần khoảng niên thiếu của Beatrix, những năm 80-90 của thế kỷ 19; thế nên đã có Oscar Wilde và Bernard Shaw xuất hiện, ngay cả thời điểm Wilde ngồi 2 năm tù cũng là sự kiện được nhắc đến. Tôi luôn thích thế giới các tiểu thuyết châu Âu thế kỷ 18, 19 nên Tiểu thư Charity có đúng các tiêu chí cơ bản, đặc biệt câu chuyện dựa trên một phần tiểu sử của Beatrix Potter của tôi, lại được viết bởi một tác giả hiện đại tôi yêu thích; tôi thích nó có thể xem là đương nhiên

nhân vật Charity trong gần 500 trang sách luôn làm người ưa mơ mộng, sống cô độc khép mình như tôi [nhưng tôi không là người mơ mộng] tự nhủ, rất có thể, nếu mình là người quảng giao, không nhút nhát, không cô đơn, mình đã sống khác, không làm bạn với sách vở cây cối các con vật và như vậy, thật đáng tiếc quá, chỉ một lần đến để ăn và bị ăn [theo Hamlet]. Tôi nhìn thấy một phần mình qua nhân vật Charity, tất nhiên, ý chí sự nhân hậu kiên trì chăm chỉ của cô ấy, tôi không tính đến rồi 🙂 [nhân vật nam chính trong truyện đã nói một câu vừa thật vừa cợt, đại ý, tên là Charity thì hẳn người ta phải dễ chịu lắm]

trong không khí lúc này, từ tiểu thư Charity - nhân vật có tâm hồn sống động, tụng Shakespeare đến thuộc, không chỉ kịch mà cả sonnet, tôi muốn quay lại đọc Shakespeare và Jane Austen [tôi nhìn tôi, luôn thấy mình gần thế giới các tiểu thuyết của Austen], mảng kịch của Oscar Wilde và Bernard Shaw [tôi đã bỏ ngang Shaw đang giữa truyện ngắn, khi đọc các nhân vật của Tiểu thư Charity trích dẫn lời kịch của Wilde và Shaw, tôi thấy hứng thú lại; tác giả Marie-Aude Murail đã đề lời cảm ơn đầu sách tới chú thỏ của Beatrix Potter, chú quạ của Charles Dickens (tất nhiên rồi) và Oscar Wilde, Bernard Shaw chính vì như vậy, những thoại kịch đã đóng góp rất nhiều màu sắc cho quyển sách]

ps. sách có khoảng 20 lỗi typo

mở ra và khép lại

lần đầu biết đến Neil Gaiman là Câu chuyện nghĩa địa, 16 năm trước. Ngay sau đó là Coraline, ít hứng thú. Vài năm sau, 2015, đọc Còn sữa là còn hy vọng, nghĩ, thôi có thể dừng Gaiman lại rồi. Nhưng thói quen mua sách quá tai hại, một ngày nhìn loanh quanh có tận 7 quyển Neil Gaiman trong nhà; như thế thì phải cho một kết cục mà mình đã khởi sự; đọc giờ đây là từng pha đối diện để ra đòn kết liễu

những câu chuyện hư cấu của Gaiman hay của bất cứ thế giới tưởng tượng nào mở ra, cho phép ta xâm nhập vào tâm trí những kẻ khác, những nơi chốn khác và, nhìn ra qua những cặp mắt khác. Ta vạch nên các ranh giới, giới tuyến với những khoảnh khắc trải nghiệm và ở lại trên những hòn đảo của riêng ta, để chúng không tác động đến ta, xui khiến ta chìm trong trải nghiệm của chúng dựng nên không lối thoát

John Donne hay được Neil Gaiman trích dẫn, nói: không ai là một hòn đảo. Nhưng nếu mỗi người không là những đảo thì hẳn sẽ lạc lối, trết chìm nghỉm trong bi kịch của nhau; chính bản chất đảo đã cách ly ta khỏi bi kịch của kẻ khác để có thời giờ đối mặt bị nghiền nát bởi bi kịch bất hạnh của riêng mình, làm sao có thể sống mà không, bởi trật tự và thể thức lặp đi lặp lại của các câu chuyện của những mẫu kịch bản đời sống con người. Kịch bản đó dẫu anh có thêm thắt hay lược bớt chi tiết dựa trên kinh nghiệm của chính mình thì nó cũng không nguyên mẫu chẳng kém câu chuyện nào, mà cũng độc nhất như bất kỳ cuộc đời nào

đọc, như mở ra thế giới được phủ một lớp xà cừ trơn nhẵn, nhẵn như những hạt châu, an toàn trượt khỏi tâm hồn ta không làm ta đau đớn đến mức không thể trở về thực tại như thực tại từng vẫn hay giáng đòn, như một phép kéo giãn vùng giảm chấn. Và rồi, trong thế giới các câu chuyện, ta sẽ dừng lại trước khi ta trết, hoặc, ta nếm trải cái chết của kẻ khác như một trải nghiệm hình thức và, ở thế giới ngoài câu chuyện, ta giở một trang nữa hay gấp sách lại. Ta trở về cuộc sống của mình. Một cuộc sống như bao cuộc sống khác, cũng lại không giống bất kỳ cuộc sống nào đã từng mở ra và, khép lại

khép lại Neil Gaiman được rồi, Câu chuyện nghĩa địa vẫn là quyển ghi dấu ấn nhất, rơi vào motif kinh điển, tình đầu khó quên 🙂. Thứ tự xuất bản của Gaiman như ảnh chụp

thần thoại

niềm vui từ các câu chuyện thần thoại là nó chỉ đơn giản là câu chuyện không chứa các trải nghiệm cho thế giới con người; chấp nhận hay không chấp nhận thì nó cũng thuộc về những câu chuyện kể cổ xưa, không người lớn không trẻ con không phân biệt đúng sai. Nó chỉ là nó, đã tồn tại là đã tồn tại, được kể ra là kể ra, phiên bản dù có là thế nào, được kể ra sao, được tiếp nhận thế nào thì nó vẫn ở đấy sừng sững không phán xét mang tên thần thoại

thế giới các vị thần Bắc Âu - Asgard, qua lời kể châm biếm, có mạch truyện xuyên suốt của Neil Gaiman hiện lên đầy lừa lọc gian dối, giết chóc và âm mưu; Asgard không cho tôi hứng thú gì mấy, thậm chí còn thấy hiện lên hình ảnh của "bọn cửa trên", có tất tật, biết tất tật cách thức vận hành etc. thì có gì vui, chán ốm, vô vị; có thể chính vì không vui nên thế giới các vị thần luôn vẽ ra việc để khịa thế giới ngoài Asgard. Nếu chưa từng biết về các vị thần Bắc Âu, đọc Những vị thần nước Mỹ của Gaiman rồi, thì đến Thần thoại Bắc Âu sẽ có nhiều chi tiết được lý giải vì sẽ gặp lại Odin, Loki, rượu mật, lễ vọng treo mình 9 đêm trên cây thế giới Yggdrasil...

cách kể chuyện của Gaiman mang tính hệ thống lần lượt chương hồi, trong dung lượng này thì chỉ chú trọng tình tiết, không trông mong nghệ thuật được; tuy nhiên, rất thi thoảng Gaiman gài một câu bình luận đắt giá, một câu đáng nhớ là Thor nói, khi mái tóc vàng của nữ thần Sif - vợ Thor, biến mất "hắn đã cạo trọc đầu nàng", hắn là ai, là Loki và Sif hỏi Thor sao lại nói như vậy, "bởi vì, mỗi khi có chuyện gì không ổn thì điều đầu tiên ta nghĩ đến là, đó là lỗi của Loki. Như thế đỡ tốn thời gian hơn" :)))

với tôi, Loki là một nhân vật thần thoại hay. Một biến số. Không phải thần, là anh em kết nghĩa với Odin, không ai biết hắn đến thế giới các thần từ khi nào hay bằng cách nào, có thể xem Loki là bạn và cũng là kẻ phản bội Thor [Loki là cha của quái vật mãng xà, sói... góp mặt trong trận chiến tận thế, tất nhiên, không cùng phe với các vị thần; kết thúc trận tận thế, hai người chui trong cây thế giới Yggdrasil sống sót là người phụ nữ mang tên Sự Sống và người đàn ông mang tên Mong Cầu Sự Sống, hai cái tên hay, đúng tính chất giới]; Loki dáng vẻ nhỏ thó [bố là người khổng lồ, tên có nghĩa là kẻ giáng những đòn nguy hiểm và ông ta nguy hiểm như cái tên, nhưng mẹ thì mảnh dẻ, xinh đẹp, sắc sảo nên tên của bà có nghĩa là cái kim], rất đẹp trai, dẻo miệng, đầy sức thuyết phục, ranh mãnh, tinh vi và xảo trá [tất nhiên liều lượng tương đương là giận dữ, đố kị, ganh ghét và tham lam, có thể xem Loki là tác giả của nỗi phiền muộn, đồng thời, những trò vui tinh quái, yêu thích chơi khăm kẻ khác và cũng cay cú nhiều ngang như bị kẻ khác chơi khăm]; tinh ranh khôn ngoan xảo quyệt hơn bất cứ vị thần và người khổng lồ nào, ngay cả Odin đã hy sinh một mắt của mình để đổi lấy sự thông thái cũng không có cửa ranh mãnh với Loki. Các thần chịu đựng và quý mến Loki vì những kế hoạch, mưu mô của Loki đã cứu họ nhiều không kém gì rắc rối chúng gây ra. Biến số Loki này khiến thế giới sặc sỡ hơn, khó kiểm soát và kém an toàn hơn; nếu không có biến số này, thế giới không xứng là một nơi vui chơi; đáng giá, quá đáng giá, phải thế, thế mới vui [đừng bài cái xấu cái độc cái tà, hay những cái ở "phía kia", phải cân bằng, thậm chí hơi lệch tí tì ti cũng được, phải phá mới thành]

đêm qua tôi đọc xong câu chuyện của Gaiman và ngủ mơ mình là một thằng bé đang tập trung "làm phép" để xây dựng kết giới bảo vệ nhà cửa cây cối vùng đất của mình; nhưng kết cục của giấc mơ là tôi bị mẹ mình phản bội

sáng nay trở về từ giấc mơ, tôi đinh ninh thằng bé xây dựng kết giới ấy là thằng bé trong truyện của Gaiman, cho đến khi tỉnh hẳn, chỉ 2-3s sau, tôi nhớ ra đó là thế giới trong mơ, nhưng cảm giác bẽ bàng bất hạnh khi bị mẹ phản bội thì dư vị còn nguyên không trôi. Đúng là vết thương thực tại khó lành, trong mơ, dù đã là một đứa bé trai là hiện thân của tôi, không hẳn là tôi, định mệnh vẫn không buông tha :)

vui chơi

ngày bé tôi thường tự hỏi, mà đến giờ tôi vẫn thi thoảng tự hỏi mỗi khi nhìn mình trong gương dù tôi cũng không thường soi mình, tôi là ai và cái gì đang nhìn bộ mặt trong gương, hay là, trong gương là cái gì đang nhìn tôi. Nếu, cái đang nhìn lại tôi không phải là tôi, có lẽ không phải thật, vì có thế nào thì tôi vẫn đang là tôi dẫu trông mặt tôi có thế nào đi chăng nữa; thế nhưng, như vậy, thì cái gì là tôi và cái gì đang nhìn lại tôi

khải ngộ là những giây phút tôi nhớ ra, vẫn ở đấy nhưng bỗng nhớ ra do bỗng quên mất; rằng, chẳng ai trông như con người thực sự bên trong mình cả, người ta phức tạp hơn nhiều, ai cũng như ai, đều như thế cả. Có một cái lỗ trong tim, nơi mà dục vọng, bóng tối không bao giờ chịu rời đi bằng hết, nếu mà dục vọng có thể biến mất thì hình có thể biến nhưng bóng thì vẫn còn cho lũ chim đói, những kẻ hốt dọn như kền kền hủy diệt nốt; kền kền mà đến thì cây sự sống cũng biến mất, chúng dọn dẹp hết chẳng chừa. Nhưng chẳng phải con người thực bên trong, cũng như tất tật mọi thứ sống quanh đây đều cần dục vọng bóng tối sự huỷ diệt cũng như những điều tốt đẹp cần được trồng hay sao [thứ tốt đẹp không tự nhiên sinh ra, chúng phải được trồng]; thế giới cần thiết phải như vậy, sự cân bằng, chính nó duy trì trật tự sự sống và phép nối dài: phải phá thì mới thành

Neil Gaiman tạo ra một phép phúng dụ, cái ao vịt của vùng đất huyễn huyền [nơi mặt trăng tròn đầy khi mặt trăng của thực tại khuyết và ngược lại] là đại dương tâm thức, nơi tắm mình của bản nguyên linh hồn trước khi đến với sự sống, nếu cứ soi mình trong nó thì ta cứ soi vào mãi vô tận trong chính mình. Nơi khi một cậu bé 7 tuổi tắm mình, bỗng hiểu mọi sự thế gian, nhìn thực tại đúng như nó là; thực tại mà trước đây vốn biết chỉ là lớp kem trang trí bề mặt của một bánh sinh nhật khổng lồ, trông chúng quá ảo cảnh, bên dưới chúng là những gì tù mù lúc nhúc ta từng không hay biết; và người ta khó lòng muốn rời khỏi đại dương ấy, nơi đã cấp cho người ta mọi góc nhìn mọi quan điểm và, như thế, có lẽ nếu có thể, người ta từ chối đến với sự sống của thực tại, người ta chọn mãi mãi là một linh hồn, mãi mãi là một đứa trẻ, không trở lại với thực tại của người lớn nữa

nhưng biết mọi chuyện vận hành ra sao, hiểu thấu tất tật thì có gì đặc biệt đâu nào. Và nếu ta muốn vui chơi thì phải thật sự từ bỏ tất tật những thứ biết ấy. Không chịu vui chơi thì tội cũng nặng như không lòng tin không đức tin

Neil Gaiman là độc giả của Chesterton, không phải vì cái câu mở đầu Coraline mà Gaiman nói là của Chesterton đâu, cũng không phải trong các trang viết Gaiman nêu tên Chesterton đâu. Mà đọc, đọc sẽ nhận ra đây là thực hành văn chương của Gaiman tỏ lòng với Chesterton, tất nhiên còn cả Lewis và Tolkien nữa. Nhưng thứ tác động mạnh nhất vào thế giới của Gaiman chính là các câu chuyện thần thoại, chúng không phải truyện người lớn mà cũng chẳng phải truyện thiếu nhi; điều tuyệt vời là các câu chuyện thần thoại chỉ là như thế thôi, nó chỉ như thế tồn tại, bất chấp mọi thứ, thế mới hay 

linh thiêng và báng bổ

là Thần tức là từ bỏ sự tồn tại trần thế để trở thành một yếu tố văn hóa, một yếu tố sống mãi trong tâm trí con người, như giai điệu một khúc hát ru. Con người sẽ tự tái tạo Thần trong tâm trí của mỗi riêng mình họ, đồng nghĩa, Thần không còn căn tính riêng của Thần nữa, thay vào đó, các vị thần, anh là, ngàn bình diện của thứ người ta cần anh là [người hùng mang nghìn khuôn mặt, chính là ý này, ở phía của tâm linh, không phải tôn giáo] và mỗi người lại muốn ở anh những thứ khác nhau, không có gì cố định, không có gì bất biến, dẫu vẫn mẫu số chung. Các vị Thần không bất tử, chừng nào còn có người tin và thờ phụng, họ vẫn sẽ sống, ngược lại, sẽ tan biến vào hư vô; con người đương nhiên không dùng từ bất tử, con người dùng sống và chết, con người chỉ thực sự chết khi sự quên lãng là hoàn toàn và con người, như Shadow - nhân vật chính là đại diện con người (mang nửa dòng máu thần) có nói, là con người, chúng tôi chẳng cần ai tin hay thờ phụng vào chúng tôi cả, chúng tôi vẫn tìm ra cách để sống tiếp, chúng tôi là thế

nhưng tại sao lại là Những vị thần nước Mỹ, tại sao lại là Mỹ. Neil Gaiman tạo ra một câu chuyện dài, một thế giới tưởng tượng pha trộn những tín ngưỡng dân gian, tôn giáo, thần thoại... đại diện cho những vị thần cổ xưa tồn tại nhờ niềm tin và sự thờ phụng của con người và, ở phe kia là các vị thần mới gồm những truyền thông, công nghệ, cao tốc, thẻ tín dụng..., đại diện cho đời sống hiện đại con người tôn thờ, phụ thuộc và quên đi những vị thần xa xưa. Còn nơi nào phù hợp hơn, người ta thường nói việc quái gì cũng có thể diễn ra ở Nhật và người ta cũng thường nói, Mỹ - vùng đất của cơ hội, tự do, giao thoa văn hóa, rộng rãi hào phóng cho mọi màu da văn hóa... việc quái quỷ gì cũng được phép và không được phép ở đây vì, sự hỗn loạn, lịch sử nghèo nàn so với lịch sử các nước khác có cùng biên độ chuộng công nghệ và đời sống hiện đại phát triển. Người ta quên nhiều thứ, đâu riêng gì những vị thần, đức tin hay lịch sử; trong thế giới hỗn loạn như vậy, một số không nhiều lại thực sự giàu lòng tin, càng chao đảo người ta lại càng khao khát và vững tin, như một tất yếu

quyển sách khổ to, 650 trang, câu chuyện không phải là không cuốn hút, nhưng kéo cả 2 tuần dù mỗi lần mở ra đọc đi 60-100 trang không muốn gấp sách lại. Vì ngày nào đọc nó trước giờ ngủ, đêm ấy sẽ mơ những sinh vật kì lạ, những thứ không ở đây, có buổi sáng ngủ dậy tôi đã phải nhìn một sinh vật đầu đại bàng còn thân là sư tử [điểu sư đấy; cách đây mấy năm tôi mơ tôi cùng một con hổ trắng (giờ tôi còn không rõ mình cùng nó hay chỉ có mình là hổ trắng) canh giữ một gian nhà trên núi, có mấy giá sách thôi, và sách cũng không nhiều nhặn gì]. Như thế giới của H. P. Lovecraft từng mở ra với tôi, chúng khiến ta mơ

ps. có một dạo Neil Gaiman dính cáo buộc qrtd, ldtd... tôi không bất ngờ. Thế giới tưởng tượng thuộc về thần thoại, xung năng bạo tàn vươn mình gói trong thân xác người phàm nhỏ bé yếu ớt và cuộc sống hiện đại, không dễ sống tí nào, ai bảo ta là con người đời sống ngắn ngủi luôn cầu sống

stardust

chùm sao xa, một thứ quyến rũ mơ mộng lãng mạn đa cảm huyền bí - thứ nằm ngoài tầm với. Giống như những câu hỏi Xứ Tiên lớn như thế nào, Xứ Tiên bao xa... chúng không cho phép câu trả lời đơn giản

bài thơ Song: Go and catch a falling star của John Donne thật hợp với câu chuyện Bụi sao, chính thế mà được chọn làm bài đề từ, thơ John Donne luôn cho ý nghĩ ta hoàn toàn có thể thích bài thơ mà không cần hiểu, chính vì không hiểu mà như lạc vào mộng ảo, thơ mới là thơ. Tiểu thuyết Bụi sao được chuyển thể từ phiên bản truyện tranh cũng do Neil Gaiman viết; nó không át được sự yêu thích của tôi khi lần đầu đọc Neil Gaiman với Câu chuyện nghĩa địa, lâu rồi

sa mạc và biển cả

trong lúc giải lao, kiếm một quyển trinh thám đọc. Quá sẵn trước mắt, quyển duy nhất của Bussi chưa đọc trong nhà và, hình như là quyển Bussi còn lại duy nhất tới lúc này. So với những gì đã đọc Michel Bussi thì Mã 612: Ai đã giết Hoàng tử bé, là quyển trinh thám yếu ớt, thậm chí gây thất vọng. Cái cứu vãn, giữ chân tôi đọc không bỏ sót không nhảy cóc, thậm chí nhiều đoạn đọc lại, không phải vì nó là một quyển trinh thám của Bussi mà tôi từng nói Bussi được dịch quyển nào tôi sẽ đọc quyển đó không bỏ qua, cũng không phải vì nó là một quyển sách về Hoàng tử bé [không phải taste của tôi], mà vì nó chứa nhiều chi tiết về Saint-Exupéry, tôi muốn biết người khác nghĩ gì về chúng. Quyển trinh thám này được xem như một tổng hợp các chi tiết cơ bản về Antoine de Saint-Exupéry [còn được gọi Saint-Ex, Tonio], cũng như các khả thể mà một tiểu thuyết có thể thâu về sự vụ mất tích của một phi công là nhà văn; vì chọn vụ mất tích hiện vẫn còn là một bí ẩn, liệu đến một ngày nào đó, tất cả chúng ta đều sẽ có vẻ như đã chết, nên Bussi hẳn đã đọc nhiều tài liệu, những lời chứng mâu thuẫn nhau và, cách nhìn văn bản Hoàng tử bé như một ẩn dụ ứng với các sự kiện của tác giả

tôi có linh cảm theo hướng ác cảm rằng, sẽ chẳng có gì cho tôi với những người thích Hoàng tử bé, họ càng cuồng Hoàng tử bé thì tôi càng phải tránh xa dẫu cho ngay ấn tượng ban đầu cho thấy tôi và họ hoàn toàn có thể hợp nhau thế nào [thứ duy nhất liên quan Hoàng tử bé, ngoài quyển sách, trong nhà tôi là một tranh khổ nhỏ do Sun mới vẽ tặng gần đây, thế nên tôi giữ; chứ những kẹp sách etc. Hoàng tử bé, vô tình lạc vào nhà tôi là tôi đẩy đi bằng hết]. Nhưng nếu họ là độc giả của Saint-Exupéry thì câu chuyện lại hoàn toàn khác; nhờ quyển trinh thám của Bussi mà tiện đường, đang từ nghỉ giải lao bằng một quyển trinh thám, tôi ngoặt sang đọc Saint-Exupéry trong nhà; cũng tiện, coi như được một vệt xem còn có thể đọc lại hay không; lúc trẻ tôi từng nghĩ Hoàng tử bé là thứ tôi có thể đọc lại qua mỗi năm, nhưng hóa ra dù đã đọc ít nhất 2 lần lúc trẻ nhưng tôi lại chẳng đọng lại gì, thậm chí nếu không đọc lại các trích dẫn Hoàng tử bé nhắc đi nhắc lại trong Mã 612: Ai đã giết Hoàng tử bé, tôi còn chẳng thể nghĩ đã từng đọc nó