Mauriac - La Pharisienne

Người đàn bà đạo đức giả - dịch nhan đề thế này thu hẹp tác phẩm, cầu cho ai đấy dịch lại vì nhiều câu trong này chắc chắn dịch sai, những cái sai quá rõ mà không cần phải tìm đọc nguyên tác; nhiều câu sai khủng khiếp với nhân vật cha đạo, ông cha đạo mà chỉ qua một bức thư cũng có thể nhận định một phụ nữ là Pha-ri-sêu/Pha-ri-si; khái niệm Pha-ri-sêu/Pha-ri-si, chỉ cần biết nó, giá cứ để yên nó nằm ở tên sách thì người đọc từng đọc Mauriac có thể tóm luôn được chủ đề quen thuộc của nhà văn Công giáo rồi. Dẫu quyển sách được in với thứ giấy không thể xấu hơn đen hơn, chữ in không thể mờ hơn khiến tôi vừa đọc vừa đoán, dịch thì sai từ nhan đề và, kinh nghiệm quyển sách cho tôi biết quyển nào ta phải thò dao rọc nhiều quá, lại còn thêm giấy đầu thừa đuôi thẹo thì... rất dễ dính xếp lộn trang hoặc thừa thiếu trang thế nào đấy [quyển của tôi trang 64 và 84 là một, nội dung trang 64 là gì với tôi lúc này... vẫn chưa đọc]... nhưng nó lại là quyển tôi thích nhất trong 4 quyển tôi đọc của Mauriac trong tiếng Việt

có những người chọn Chúa Trời cho mình nhưng, lại rất hoài nghi, không biết Chúa có chọn mình không; thực hành tôn giáo và đức tin hoàn toàn theo ngả giáo lý hình thức thì giống như nô lệ cố hắt bụi vào mắt chủ mình và trả hết phần của mình cho đến xu cuối cùng; phải rất lâu sau người ta mới nhìn thấy tình yêu chân chính, tình yêu mà người ta vẫn tưởng người ta tôn thờ và phụng sự trung thành nhưng thực ra lại không biết [cứ yêu thôi, con đường tự khắc đến bởi các con đường mà người gặp nhau không bao giờ là ngẫu nhiên]

nhưng tôi đâu thích La Pharisienne/The woman of the Pharisees theo hướng một tiểu thuyết màu sắc tôn giáo tâm linh, tôi vô đạo, tôi có tâm linh của riêng tôi [rất nhiều người có tôn giáo và là con người tôn giáo nhưng lại không có tâm linh], nhất là Mauriac, tôi chưa từng nghĩ mình đọc Mauriac theo hướng ấy. Với tôi, chỉ có sự vị văn học, sự biến văn học và đời sống của văn chương thôi. Mauriac với tôi là nhà văn yêu các nhân vật tội lỗi; giáo lý/đạo đức/tu khổ hạnh trong cái nhìn của Mauriac luôn là con đường cho tròn ngắn nhất dễ dàng nhất nên câu chuyện và các nhân vật luôn gây cho người đọc cảm giác khó chịu đựng, khó chịu đựng không lúc này thì lúc khác ngay cả với nhân vật được chấm vì cứ dần dần, từng chiếc cúc tuột khỏi tấm áo đạo đức tưởng như hoàn mỹ, hay, do ảo tưởng dày công dệt nên [có một chi tiết rất hay, cha đạo Caluy thích nhận những đứa trẻ hư vì ông biết chọn chỗ căng lưới, kiên nhẫn theo dấu và không nản chí (hình ảnh "lưới" chắc người nào theo đạo sẽ thấy quen, có câu gì đại ý, Thánh đồ phải trở nên những tay đánh lưới người; tích 4 môn đồ trở thành tay đánh lưới người, lưới người như lưới cá etc.) vì cho rằng chỉ nhận những đứa trẻ cứng đầu bất cần, những đứa trẻ đã hoặc sắp bị cuộc đời xô dạt, thậm chí từ chối Chúa Trời như Jean de Mirbel thì ông sớm hay muộn cũng lùa được con thú nhỏ về nhà và nhờ những con thú đáng được quan tâm ấy, ông sẽ sớm tìm được bản mẫu mình cần, cha đạo nghĩ như vậy, ông muốn chịu trách nhiệm về những đứa trẻ này trước Chúa Trời. Vấn đề ở đây không thuộc về đạo đức, phận sự; mà là sở thích của vị cha đạo. Nhân vật cha đạo Caluy rất sắc, ông có thể trỏ ngay người mẹ kế của nhân vật tôi kể chuyện, bà Brigitte Pian như một cái thùng cá, nhìn vào có thể thấy rõ từng động tác cá quẫy; hay, chỉ một câu trong bức thư đầu tiên, có thể xếp bà mẹ của Jean de Mirbel vào "các bà Pharisienne"]

theo lối nhìn ấy, nếu ai đấy nói Mauriac tàn nhẫn, Mauriac ác, tôi không phủ nhận [lại còn wit chứ]. Với lối nhìn và viết như vậy, con người tội lỗi, sa ngã, chịu đọa cũng hao mòn tâm trí không kém gì những con người trở nên đức hạnh [cũng dễ hiểu sao mà rất nhiều người, như tôi, ấn tượng về hình ảnh người phụ nữ trong các tác phẩm của Mauriac (tìm đi đọc cho vui, thư viện các trường nhiều người chọn làm đề tài này lắm, trên đường tìm kiếm xem có ai nối Mauriac vào Dostoievski hay không, tôi thấy tỉ lệ chọn đề tài người phụ nữ trong văn chương Mauriac nhiều vô kể)], tức là, không phải ngày nào cũng gặp được một đức thánh hiền nhưng, không phải lúc nào cũng xuất hiện một kẻ khiến ta hãi hùng, kinh hoàng về sức méo mó sức đọa của con người [ai từng nói đại ý: việc hành hạ thể xác của kẻ tuyệt dục quyết tâm chế ngự mình là việc của con thú dữ, ý nhỉ]

bài học ở đây là gì :), không can thiệp vào cuộc sống của kẻ khác, bất kể đó là ý nguyện của ai sai khiến, điều này đương nhiên nhiều người coi là thần chú; nhưng, phải thêm nữa :), chớ có dại mở cửa ngó vào cuộc đời thứ hai, thứ ba, thậm chí thứ n của họ [đặc biệt là người ta yêu :), Chúa Trời mong muốn một điều khó là ta yêu thương ngay cả kẻ thù của mình, nhưng thời gian sống nói với ta rằng, điều ấy vẫn dễ chịu hơn nhiều việc được kêu gọi đừng bao giờ căm ghét những kẻ ta yêu]; nhưng tiếp, chớ sợ câu trả lời của những câu hỏi ta luôn tìm kiếm [xin các Đấng tha cho cái mỏ hỗn chỉ biết nói sự thật ngây ngô của con]

ps. nối Mauriac vào Balzac thì rõ rồi, quyển Pharisienne này đặc biệt nhiều Balzac; nhưng cũng ở đây, trong có vài ngày, Lamartine, Fromentin đập vào mắt tôi mấy phát