Over and over I whisper your name. Over and over I kiss you again
TT&NT
tất cả những gì ta nhìn thấy, chỉ là bóng đổ của hiện thực. Ảnh chụp [ảnh, phim, video...] là dấu vết và tiêu bản vật chất của một hiện thực khác tồn tại song hành với hiện thực
giờ đây người ta rất thích chụp ảnh, đặc biệt là chụp ảnh chính mình ["tự sướng" - selfie]. Mở điện thoại hoặc thư mục lưu ảnh của bạn ra đi, xem mức độ hiện thực hình ảnh chính mình chiếm tỉ lệ thế nào :)))
sáng kia ngủ dậy thấy ông công tử gửi cho video nấu ăn của người Tàu, toàn những cá gà vịt đang sống rồi thành từng lát từng miếng từng con vào nồi. Tôi voice chat cho cậu ta bảo: tôi vừa ngủ dậy, ông cho tôi xem cái gì toàn máu me thịt thà giết chóc thế, làm tôi nghĩ đến chi tiết trong Hoang tưởng trắng [Miền hoang tưởng] của Nguyễn Xuân Khánh. Nhân vật đội trưởng ở nông trường Tây Bắc lúc nào cũng đeo súng trên vai, ông ta treo ngược một con chó còn sống lên cây, buộc mõm nó lại, hai chân trước bẻ quặt ra sau, rồi dùng dao lóc một mảng da cổ, dùng nan hoa xe đạp luồn vào vùng da cổ ấy để tìm động mạch cảnh của con vật rồi làm một đường xiên ngang để lấy tiết của nó làm tiết canh được ngon nhất [cảnh này cùng cảnh đồng đội của con trai Hưng đến nhà Hưng đưa tin báo tử, mô tả những gì quân ngụy làm với tiểu đội bị phục kích tr157, là hai cảnh ám ảnh 'đỏ']; tôi đọc xong mà đêm tôi tưởng tôi ngất xỉu trong màu máu chứ không phải giấc ngủ nhận chìm tôi, như nhân vật chính tên Tư trong truyện mơ thấy máu mỗi đêm
hoang tưởng trắng - miền hoang tưởng đỏ, nghĩ cho tới cùng thì đời người cái gì chẳng là hư tưởng. Đọc Miền hoang tưởng, tiểu thuyết mạnh về sự kiện, bối cảnh và đặc biệt là ý thức [những đoạn độc thoại hoang tưởng của Tư, những trang văn của Ngọ] tôi cứ giật mình là sao tiểu thuyết này lại không bị kiểm duyệt, thu hồi etc. cho đến dòng cuối cùng mới hay Nguyễn Xuân Khánh viết năm 1973 -1974. Tò mò tôi đi tìm hiểu, vì vốn tôi né Nguyễn Xuân Khánh - người ta cứ ra rả tiểu thuyết lịch sử; lịch sử tôi đã sợ đã ghét, lại còn tiểu thuyết lịch sử, sao trên đời lại có những văn chương phi lý như thế, cốt truyện viết lại viết dựa viết trên lịch sử ư, thật là những cốt truyện ích kỷ, nó đã định sẵn theo nghĩa nào đấy. Nên tôi tránh Nguyễn Xuân Khánh và đến giờ tôi mới biết hóa ra trước bản in hiện nay, Miền hoang tưởng đã từng xuất hiện dưới tên Hoang tưởng trắng và bị thu hồi. Ngay tại thời điểm này, tôi vẫn thấy có thể xuất bản được tiểu thuyết này, hẳn cũng hơi lạ [hóa ra "mú" là từ để chỉ công an]. Với tôi đây là văn chương nặng về câu chuyện thời cuộc, thế hệ, cũng may được viết những năm 70 thế kỷ trước, chứ văn chương này không đi xa được, ý thức dù có nhưng lại bị chặt, không mới, và theo thời gian, chúng tôi những người không biết đến chiến tranh, thời cuộc "khi ấy" chính thế lại không thấy được ý thức của người thời ấy; nó rất khác khi đọc các tác phẩm được viết bởi những người thời ấy phải di cư để được viết. Nghĩ đến hoàn cảnh Nguyễn Xuân Khánh viết Hoang tưởng trắng, tôi nghĩ đến nhân vật Ngọ trong truyện, tôi thích Ngọ hơn nhân vật chính Tư, Tư quá hộp, hộp và cứng nhắc đến nhàm
Nguyễn Xuân Khánh trong nhà tôi lại không có tiểu thuyết lịch sử nào. Quyển duy nhất hiện có trên giá là Chuyện ngõ nghèo, tôi được tặng; và gần đây, tiện ship thì hình như có một tập truyện ngắn thôi, tôi cũng không nhớ tên, mua của bạn A. khi A. còn chưa chuyển sách sang nhờ pass
ps. viết kiểu này là đọc phát biết tú viết; chứ ai đời giờ tôi đọc đâu cũng thấy giống AI chõ mõm vào
tôi là điển hình cho cái nhìn né tránh những gì văn chương làm với các mối quan hệ tình cảm đẹp theo cách đương nhiên là nó phải đẹp, hay dẫu nó có đẹp theo cách đương nhiên ấy thì với tôi cũng rất khó lay động ở tầng sâu [ở đây cách hiểu khác về, tình cảm đẹp không làm nên tác phẩm lớn, vẫn cứ đi được con đường của nó, thế mới đau]; vì cái đương nhiên ấy, không cần vời đến văn chương, con người lại còn xa lạ với nó hay sao khi đã là một con người. Tiếp tục sống một cuộc đời không thể bắt đầu lại đó là việc của một người bình thường hoàn thành các sự kiện cơ bản của phận người. Còn văn chương nghệ thuật, từ tất cả các điểm nhìn, quan sát quá trình ấy mà hun các mẫu, các mẫu này tác động lại con người đọc chúng theo cảm tri riêng
khi chọn thứ gì giải trí, hiếm khi, có thể nói là bần cùng bất đắc dĩ, tôi mới chịu để mình vào thế giới những gì nói về tình cảm, mối quan hệ của cha mẹ và con cái. Tôi dựng một tấm khiên trước thế giới ấy, nhưng không biết thế nào mà tấm khiên phản trắc ấy lại có gai lại còn quay mặt gai về phía tôi, thật đúng nòi phản trắc, đồng thời để chống để che chắn bịt lại thì nó còn có công năng đả thương tôi, không gì được cả không gì mất tất; mỗi khi một lực nhỏ tác động, dù một chút cựa rung thôi hay nện giã trái phá, gai nhọn đều khiến tôi đau đớn và tôi phải nghiến răng chấp nhận chịu đựng quan sát nó như không; tấn bi kịch nào cũng sẽ nên không, nó mất hình thái ban đầu bi kịch [dù vẫn nguyên ở đấy, thậm chí, có thể thành mê cung bi kịch], theo thời gian, Arnold Bennett Chuyện các bà vợ già đã nói lại với tôi điều ấy
Hãy về với cha, có sau Hãy chăm sóc mẹ 10 năm; trong câu chuyện vẫn xuất hiện một nhân vật tôi là cô con gái, một nhà văn. Cô nhà văn này có lần nói với cha mình rằng: công việc của con là sửa đi sửa lại những gì mình đã viết, dường như con đang lạc lối, con không còn biết con đường con vẫn luôn muốn đi, dường như con viết không phải vì con muốn viết, con viết vì kiếm sống
khi đọc được lời tâm sự này của nhân vật tôi nhà văn nói với cha cô ấy, tôi biết cô ấy nói thật. Nó giống với suy nghĩ của tôi khi đọc Hãy chăm sóc mẹ và giờ là Hãy về với cha rằng, người này viết nhưng không đặt cảm xúc của mình vào, một thứ văn chương "điêu" viết để lấy cảm xúc người đọc, không xuất phát điểm từ nhu cầu tự thân
biết điều ấy nhưng tôi vẫn thử quyển thứ 2 vì Shin Kyung Sook không phải cái tên mù mờ trên văn đàn quốc tế, thế nên phải đọc thì mới biết tránh. Tránh đầu tiên là mảng tình cảm gia đình; còn nỗi buồn trưởng thành và cô đơn giữa đô thị [mà các nhân vật của cô ấy trong 'chăm sóc mẹ' 'về với cha' được thể hiện tốt dù chiến lược văn bản tác giả không nhắm đến để đi sâu] thì nếu tiện, tôi sẽ thử tiếp, tôi không thích mình điêu, mà muốn không điêu thì phải đọc thôi
lâu không đọc văn học nước nhà nên phải đảo qua cho biết. Và thế là đọc hú hoạ một quyển đập vào mắt, đang sẵn trong nhà: Người bay trong gió xanh của Phạm Duy Nghĩa. Tên tập truyện [được lấy từ 2 trong số 12 truyện: Người bay, Gió xanh; tên tập truyện, tôi đã nghĩ một cái gì đẹp nhẹ như bồ công anh trong gió cơ, tôi đã nghĩ vậy] và bìa sách gợi ngay phong vị của miền núi phía Bắc [đôi lúc trong khi đọc tôi nghĩ, nghe như làng quê truyện văn học Liên Xô] và nó đúng như thế
phần lớn các truyện ngắn đều mang yếu tố kì ảo phi thực làm người ta nghĩ đến phong cách giả tưởng của các tác giả từng quen thuộc ở vn như Karel Capek, H. G. Wells... nhưng ở đây có vấn đề. Câu chuyện được đọc vì vốn nó thu hút người ta đọc, sao không để đôi bên được sống với hạnh phúc ấy của người kể chuyện và người lắng nghe câu chuyện, lại cứ cố gắng lồng vào cái kết những ý nghĩa và "bài học". Dở. Vốn tưởng với phong cách kể chuyện kì ảo thì tư duy văn học mạnh về ý tưởng, thoát khỏi những vết chân quen con đường cũ, cuối cùng lại giẫm y chân mình vào trong những vết chân cũ đến mòn [đúng, văn chương có yếu tố giải trí bên cạnh 'giáo dục' nhưng để đưa vào như không thì đấy là việc của tác giả văn chương]
tập truyện yếu rõ nhất ở các truyện giữa tập, nó không phải hài hước [hài hước thì khó, nếu đúng hài hước] mà là cợt nhả [cợt nhả lúc nào cũng rẻ; cái hồi rất lâu rồi khi những gì cuối cùng tôi đọc của NVH khiến tôi nghĩ 'rẻ vật vã' và đấy là lúc tôi nhận ra (biết lại) rẻ thì kinh dị thế nào] Mở đầu và cuối thì tạm. Tôi thấy khá nhất là Gió xanh và Con dê xanh trên núi tuyết [nên tôi chọn cái tên 'phi thực xanh' cho văn bản này đây; cứ tưởng truyện Khí lạ, có thể gỡ gạc]; có thể chọn thêm Thành phố biến mất dù truyện này phong cách viết làm tôi nghĩ đến hồi 20 - 25 năm trước tôi đọc HAT, NVH etc.; truyện gây tò mò cho tôi là Sài thục, tò mò vì không biết củ này có thực không hay Phạm Duy Nghĩa tạo ra, hay, nó là một loại củ truyền thuyết của vùng núi phía Bắc [nghe cái tên 'sài thục' tôi nghĩ đến 'chài ngải']
Mảnh đất cuối cùng nơi người cha nằm lại, là tự truyện của Nakamoto Teruo dựa trên cứ liệu lịch sử đi tìm lại hình bóng hài cốt người cha đã hy sinh ngoài khơi Việt Nam - cũng là một chiến trường trong chiến tranh Thái Bình Dương. Thi thoảng, ở thời bình, khi đọc những quyển sách dưới dạng tự truyện, tiểu thuyết bán tự truyện... ta hay bắt gặp cái nhìn từ điểm nhìn của những người dân phe gây chiến/xâm lược, ở đây là Nakamoto Teruo "từ điểm nhìn những người nông dân chịu đau khổ vì chiến tranh, nỗi khổ của người dân Việt Nam và gia đình tôi chắc chắn nối liền với nhau. Sự thực là Nhật Bản đã gây ra cuộc chiến tranh đó, đã đưa nỗi khổ của chúng tôi về hai phía "kẻ xâm hại" và "người bị hại" mà thôi"
đọc Mảnh đất cuối cùng nơi người cha nằm lại, hoàn cảnh gia đình tác giả làm tôi nhớ đến bộ phim hoạt hình Nhật Bản mà tôi không dám xem lại Mộ đom đóm. Và việc tế vong linh người cha cùng những người khác trên tàu [119 vong linh] nằm lại ngoài khơi biển Quảng Ngãi làm tôi nghĩ đến Cây đàn Miến Điện của Takeyama Michio - cũng chính tiểu thuyết này đã khiến Nakamoto Teruo nghĩ về việc "lễ tế vong linh" trở nên một việc thiết thực, nó không chỉ chuyển tải ý nghĩ đến những linh hồn không thể trở về quê hương dù chỉ trở về trong tro cốt như cha ông, mà nó là một việc thiết thực
khoảng 15 năm trước đọc Ác quỷ Nam Kinh [Tokyo] tôi nghĩ Mo Hayder phải từng sống ở Nhật thì mới viết một tiểu thuyết trần trụi, bạo tàn với cách viết bàng quan như thế này được
rồi gần như khi tôi đã quên Mo Hayder thì Điểu nhân xuất hiện. Lúc này mới biết Điểu nhân là tác phẩm đầu tay của Mo Hayder [trong 3 quyển xuất bản ở vn tính đến lúc này thì hoá ra Ác quỷ Nam Kinh được viết sau cùng, bảo sao chắc tay viết hơn hẳn, chắc nhưng không chặt, chắc và có biên độ co kéo tốt]; đúng tác phẩm đầu tay và không mạnh về logic suy luận nên bằng con mắt của người đọc trinh thám thông thường, sẽ thấy viết 1/3 đầu non tay, dựng nhân vật điều tra phá án không có nét sắc sảo tinh quái; chính thế nên rất nhiều đầu mối, kết quả xét nghiệm... đã bị thanh tra Jack Caffery bỏ qua, làm thành lỗ hổng; chỉ có tính chất bạo tàn, trần trụi, hắc xì là Mo Hayder đã cho thấy ngay từ đầu, bà ấy có ngay từ đầu với tác phẩm đầu tay. Khi đọc, một cảm giác rất gần về con người nhà văn và thế giới những nhân vật nữ trong truyện, đặc biệt là nữ chính sẽ còn xuất hiện ở các phần sau của series; điều này mang đến nỗi tò mò bỏ ngỏ về Mo Hayder
rồi bẵng đi vài năm, gần đây cầm Quỷ lùn [The Treatment], phần ngay sau Điểu nhân, cùng series về thanh tra Jack Caffery trên tay; mở tay gấp thấy bên cạnh năm sinh của Mo Hayder thì có mốc thời gian nữa; hơi giật mình vì trong trí nhớ 15 năm trước, khi tôi mới hai mấy tuổi thôi, tôi nhớ thông tin mình ghim trong đầu là Mo Hayder khoảng tuổi 40 - như tuổi tôi hiện nay. Nhưng thời gian mà. Vậy nên khi tìm kiếm hình ảnh của Mo Hayder, khi gương mặt bà ấy hiện lên, nó giống với hình dung của tôi về nhân vật nữ chính tôi luôn hình dung đó là một Mo Hayder bên ngoài mở cửa bước vào tiểu thuyết do Mo Hayder viết ra. Quỷ lùn viết tốt hơn Điểu nhân rất nhiều, trinh thám kinh dị của Mo Hayder không mạnh về phá án, không mạnh về hành động; nhưng nó giáng những đòn khủng khiếp vào thế giới nơi người ta có thể nghĩ về cái ác, cái méo mó dị hợm tâm lý con người... anh chịu chìm sâu cắm rễ cỡ nào. Tôi gọi noir fiction, hardboiled. Mo Hayder ở cả 3 quyển tôi đã đọc, đều rất mạnh 1/3 cuối truyện, dồn mọi thứ lên cao trào xoắn vặn và chưa từng ngưng các nút siết cho đến khi khép lại trang cuối trả mọi thứ về hình ảnh bụi tro lặng xuống sau thất tung mọi thứ trong cuồng nộ giận dữ
tôi vẫn giữ ý nghĩ, Mo Hayder có thể viết như thế vì bà đã từng ở Nhật Bản, đã từng ở thế giới mập mù ánh đèn khói của bar tụ điểm ngầm, đã từng đi rất nhiều nơi với rất nhiều công việc ngay khi còn trẻ 15-16 tuổi bỏ học và rời bỏ gia đình. Đêm hôm kia, ngay khi mới đi được 100 trang đầu Quỷ lùn, tôi nghĩ mình cần dừng lại, tôi tắt đèn và nằm trong đêm không gạt được hình ảnh đứa bé trong truyện; khóc, không ngủ được. Rồi tự nhẩm thần chú, đó là thế giới thực trong tiểu thuyết, thế giới thực đang là đây có tàn khốc và xoắn vặn nhưng thực tại mình đang ở đây, đang ở đây, đang ở đây, đang lúc này, ngủ đi tú; tôi nghiêng người ngủ vì biết giấc ngủ đang đến và sực thấy khi nghiêng sang trái, nước mắt vẫn đọng và trôi; tôi thương mình bị thế giới của Mo Hayder bày ra cho và trót nhìn vào. Hôm qua khi kết thúc Quỷ lùn, tôi nhắn cho cậu bạn fb, người mà sắp tới sẽ nhận cả Điểu nhân và Quỷ lùn rằng: "Em... chị nghĩ hay em đừng nhận 2 quyển của Mo Hayder nữa, chị không gửi nữa, nó bạo tàn ám ảnh, em vốn không thích nghi được mấy thứ dị hợm, chị thương chị đọc nó, chị thương em quá, chị không muốn gửi nó cho em... chị thương em"
những thế giới hắc phát bệnh của Natsuo Kirino, Ryu Murakami và Mo Hayder. Họ không thương xót độc giả và, chính mình. Thế giới thực méo mó dị hợm
'lũ cừu đứng bên phải Chúa, còn lũ dê sang trái, cừu được lên thiên đường còn dê phải xuống địa ngục... Chúa nói con dê có sọc là để nhìn vào mắt người khác - người tốt và trong sạch, để rồi thấy hình ảnh của chính nó đang nhìn lại. Hãy nghĩ về điều đó' - tôi nghĩ về nó khi giấc ngủ nhận chìm
cuối cùng thì những gì đọng lại trong tôi về Roald Dahl lại không phải các truyện thiếu nhi tôi đọc hồi xưa, mà là quyển tự truyện Going solo - Bay đơn
tự truyện chia làm 2 phần
phần đầu, ngắn thôi, mở đầu với hải trình của Dahl từ Anh tới châu Phi với những người cùng chuyến tàu gốc Anh có tính cách cực lập dị [người Anh nhìn người Anh còn thấy lập dị :)], sau đó là quãng thời gian chưa nhập quân đội, trước khi nổ ra chiến tranh. Dahl ở châu Phi với những câu chuyện về học tiếng Bantu, những người bản xứ cùng các pha thấy rắn độc và cách người ta khống chế nó; và, vụ hay nhất là về một con sư tử cắp một người phụ nữ bản địa trong hàm, tí thì chạy đi mất mà về sau người ta không thể lý giải được tại sao con sư tử ấy lại mò đến chỗ ở của những người thổ dân trong khi họ không liên quan gì đến lũ con của sư tử [vì họ vốn tin rằng sư tử chỉ chủ động tấn công con người khi con người chạm đến con của chúng; hôm trước đọc Arnold Bennett có vụ voi trong lễ hội không nghe lời quản tượng, tấn công người và sau bị bắn hạ (người ta xẻ thịt nó trước khi nó được chuyển đi như thể thịt của nó thuộc về xứ này); còn con sư tử trong Bay đơn thì may quá, nghe tiếng súng nó thả người phụ nữ ra và phóng chân đi, người phụ nữ ngồi dậy sau cả quãng bị sư tử cắp, không hề hấn chút nào (hay nó cần cô ta giúp đỡ gì nhỉ)]
cuối phần này là khi tin tức cuộc chiến bắt đầu, và ngay cả những người Đức lúc này đang ở châu Phi cũng bị khống chế, dồn lại như tù nhân chiến tranh. Người Đức nói chúng tôi chỉ là dân thường, nếu các anh còn cản, chúng tôi sẽ nổ súng và Dahl có lẽ đã ăn đạn ngay ở pha này, nhưng ngay khi chỉ vừa nói dứt với người đàn ông Đức rằng, chúng tôi nhận được lệnh phải giam giữ các ông [cả phụ nữ và trẻ em] như tù nhân chiến tranh vì các ông dẫu là dân thường nhưng ngay khi rời khỏi đây sẽ đi sang thuộc địa ở Bồ Đào Nha rồi tìm cách trở về Đức và ra nhập quân đội Đức để chiến đấu với chúng tôi; chỉ ngay khi giải thích xong thì một tiếng súng vang lên và người đàn ông Đức đang chĩa súng vào ngực Dahl ở khoảng cách gần đã lĩnh một viên đạn giữa trán; thây của người đàn ông Đức được chằng đằng trước xe chở nhóm người Đức đưa về nơi giam giữ tập trung
phần sau dung lượng dài là giai đoạn trong không quân. Với chiều cao của mình đáng Dahl phải lái máy bay ném bom nhưng không hiểu sao lại được giao nhiệm vụ lái máy bay chiến đấu. Sau khoảng 1 tháng huấn luyện thì Dahl được bay đơn, 2 tháng thì lái lộn nhào, xoay vòng và bay ngửa, 6 tháng đào tạo cơ bản chiến đấu nhưng ở tự truyện Going solo này có một chi tiết hay là ở một truyện của Dahl được tạp chí của Mỹ mua và đăng, biên tập viên của họ đã sửa chi tiết Dahl bị thương thành bị thương khi đang lái máy bay chiến đấu [vì truyện thời chiến người ta thích những câu chuyện chiến đấu kịch tính]. Thực chất là, chuyến bay đó Dahl bay để nhập đoàn tập kết và do nhận sai chỉ thị đường bay, kế hoạch tiếp nhiên liệu nên máy bay hết nhiên liệu gặp trục trặc, nó cắm đầu ở sa mạc và bốc cháy, Dahl văng ra ngoài bị chấn thương sọ não, nát mũi, cả quân Anh và Ý đều nhìn thấy máy bay của Dahl bốc cháy nhưng quân Ý nhìn rõ đó là máy bay phía Anh nên đã không quan tâm, chắc mẩm chỉ còn xác máy bay và phi công cháy đen, còn phía Anh thì cử một nhóm ở tiền đồn gần đấy đi và nhờ đó Dahl được cứu sống, nằm viện 5-6 tháng với cái mũi được phẫu thuật thẩm mỹ lại hơi khoằm và cũng gần như đủ từng đó tháng sống với ý nghĩ mình sẽ không còn nhìn thấy lại được nữa. Sau đó Dahl được chỉ thị giải ngũ vì không đủ sức khoẻ nhưng Dahl nhất định muốn được bay tiếp. Vậy là quá trình lái máy bay chiến đấu bắt đầu, Dahl nói người Ý ném bom rất tệ, tuy nhiên người Đức thì không thể xem nhẹ nên ở chính chuyến bay chiến đấu đầu tiên nhờ may mắn mà Dahl không bị bắn hạ, và bắn hạ chiếc máy bay chiến đấu đầu tiên của Đức. Sau khoảng 2 tháng lái máy bay chiến đấu thì xuất hiện các vấn đề về sức khoẻ và Dahl buộc phải xuất ngũ. Xuyên suốt tự truyện này là các lá thư Dahl viết cho mẹ, cuối tự truyện là chương Dahl trở về nhà, đoạn gọi điện về nhà chỉ để nói đang đợi chuyến tàu sớm nhất để về với mẹ và các em gái - họ buộc phải rời nhà ở Liverpool đến vùng nông thôn ở Buckinghamshire, là một đoạn đặc biệt cảm động ở tự truyện này
ps. khi đọc tự truyện này, tôi nhớ đến Romain Gary
